Tarım Kütüphanesi

Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Ateş Yanıklığı Hastalığı

(Erwinia amylovora)

Tanımı ve Yaşayışı

AteÅŸ Yanıklığı Hastalığına neden olan bakteriyel etmen Erwinia amylovora‘dır. Bakteri Gram-negatif olup, çubuk ÅŸeklindedir. Minimum geliÅŸme sıcaklığı 3-8 °C, optimum 27-30 °C ve maximum 37 °C’dir. AteÅŸ yanıklığı bitkilerin çiçek, sürgün, dal ve bazen de tüm gövdeyi etkilemektedir. Hastalık etmeni önceki yıldan kalan kanserli dokuların kabuklarında kışı geçirir. Etmen baharda önceki yıllardan kalan kanserli dokulardan sıvı salgılar ve arı ve diÄŸer polen taşıyan böcekler veya yaÄŸmurlar ile aynı ya da farklı bitkinin tüm organlarına taşınır. Infekteli sürgün, meyve ve yaÄŸmur suları ile dağılan bakteriyel sıvı bakterinin en önemli inokulum kaynaklarıdır. Bakteriyel etmen ayni zamanda budama diger çalisma aletleri ile de yayılabilir.

 Zararlı OlduÄŸu Bitkiler ve Zarar Åžekli

Konukçuları elma, armut, ayva, yeni dünya, muÅŸmula gibi yumuÅŸak çekirdekli meyveler ile daÄŸ muÅŸmulası ateÅŸ dikeni, akdiken ve üvez gibi bazı süs ve orman florasıdır. Etmenin en karakteristik iÅŸareti nemli havalarda hastalıklı kısımlarda krem rengi sütümsü bir akıntı oluÅŸturmasıdır ki bu akıntı kuruduÄŸunda kahverengi bir renk alır. Ä°lk belirtiler genellikle çiçek ve çiçek demetlerinde görülür. BaÅŸlangıçta enfekteli kısımlar suda haÅŸlanmış gibi bir görünüm alır, daha sonra tüm çiçek demeti kahverengileÅŸir, zamanla siyahlaÅŸarak ateÅŸte yanmış gibi bir görünüm alır. Hastalık ilerledikçe tüm sürgün, ana dallar ve gövdeye kadar yayılabilir. Taze sürgünler enfekte olduÄŸunda siyahlaşır ve uç kısımları geriye doÄŸru 180 derece kıvrılır. Dal ve gövdelerde enfekteli kısımlardaki dokular içeriye doÄŸru çöker ve baÅŸlangıçta kırmızımsı – kahverengi bir hal alır. KoÅŸullar uygun olduÄŸunda yine bu kısımlarda bakteriyel akıntılar oluÅŸur. Hastalıklı kısımlarda kabuk bir bıçakla kaldırıldığında kabuk dokusunun kahverengileÅŸtiÄŸi ve bu kahverengileÅŸmenin saÄŸlam doku içine doÄŸru uzadığı görülür.

Hastalık etmeninin meyvedeki belirtisi (Anonim 2015, 3a.16)

Kültürel Mücadele

Hastalıkla bulaşık alanlardaki konukçu bitkilerden kesinlikle üretim materyali (fidan, çelik, aşı gözü, aşı kalemi, anaç vs.) alınmamalıdır. Özellikle hastalıkla bulaşık illerde bulunan resmi ve özel fidanlıklar ve anaçlıklar sürekli denetlenerek hastalık saptandığı takdirde yakılarak imha edilmelidir. Büyük dallar kesildiÄŸinde budama yerlerine % 10’luk çamaşır suyu sürülmeli ve aşı macunu ile kapatılmalıdır. Budamada kullanılan bıçak, testere, makas vs. veya % 10 luk çamaşırsuyu çözeltisine daldırılarak dezenfekte edilmelidir.

Vegetasyon devresinde aÄŸaçlar devamlı kontrol altında tutulmalı, hastalıklı çiçek demeti, sürgün ve dallar enfeksiyon noktasının en az 30–40cm altından kesilip çıkarılmalıdır. Bu iÅŸlemlerde kullanılan aletler her seferinde daha önce belirtilen dezenfektanlardan birine batırılarak budama iÅŸlemleri sürdürülmelidir. Bahçede dengeli gübreleme yapılmalı, aşırı vejetatif geliÅŸmeyi saÄŸlayan gübrelemelerden kaçınılmalı, damlama sulama tercih edilmelidir.

Hastalığın yayılmasında önemli olan Ateş Dikeni, Dağ muşmulası, Ak diken, üvez gibi orman ve süs ağaçlarında enfeksiyon varsa, mutlaka sökülerek yakılmalıdır.

Hastalıklı bahçelerde arı kovanları mevcutsa kaldırılmalı ve hastalığın yayılmasında rol oynayan arıcılık faaliyetlerinden kaçınılmalıdır. Birçok böcek türünün etmenin vektörü olması nedeniyle, zararlılarla (özellikle Psylla pyricola, Lygus tineolaris ) mutlaka mücadele edilmelidir.

Hastalığa karşı dayanıklı çeÅŸit ve anaçlar seçilmelidir. Ãœlkemizde genelde yaygın olan armut çeÅŸitleri hastalığa karşı duyarlıdır. Elmalardan en çok duyarlı olanlar Jonathan, Rhode Mand Greening, Yellovv Transparent, Idared, Rome Beauty, klon anaçlarından ise; M.9, M.26 ve M.27’ dir. Dayanıklı elma anaçları ise MM 106, M7 olarak bildirilmektedir.

("TEORİDEN PRATİĞE KÜLTÜREL MÜCADELE" kitabından)

(ISBN: 978-605-9175-21-0)