Süt insanlar için temel bir besin maddesidir. Süt ve süt ürünlerinin insan beslenmesindeki önemi temiz ve kaliteli süt üretimini kaçınılmaz kılmaktadır. Süt kalitesi üretildiği işletmeden tüketiciye ulaşana kadar bir çok faktör tarafından etkilenmektedir.
Temiz ve kaliteli süt dediğimiz zaman anlaşılması gereken 3 önemli kriter vardır. Bunlar; 1- Somatik Hücre Sayısı belirli standartlarda olan 2- Toplam Mikrop Sayısı belirli standartlarda olan ve 3- Antibiyotik ve diğer ilaç kalıntıları bulunmayan sütler temiz ve kaliteli süt olarak adlandırılabilir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi şimdi bu kriterleri tek tek açıklayalım.
1- Somatik Hücre Sayısı; Somatik hücre kandan süte geçmiş akyuvarlar ve meme bezi epitel hücrelerinden oluşur. Yani ineğin kendi vücuduna ait olan hücrelerdir. Somatik hücre sayısı meme sağlığı ve üretilen sütün kalitesinin göstergesidir. Akyuvarlar bilindiği gibi mikroplarla savaşmak amacıyla meme dokusuna geçerler. Meme ne kadar çok sayıda mikropla karşı karşıya kalır ve ne kadar sık aralıklarla mikropla karşılaşırsa sütte bulunan somatik hücre sayısıda o derece yüksek olur. Sütteki somatik hücre sayısının artışı meme iltihabının (MASTİTİS) bir göstergesidir.
Yani yukarıda anlattıklarımızı özetleyecek olursak somatik hücre sayısı ne kadar fazla ise meme dokusu hasta demektir. Memenin hasta olması demek süt veriminin azalması demektir. Somatik Hücre Sayısı meme içinin sağlıklı olup olmadığı hususunda bize çok önemli bilgiler verir.
Şimdi çiğ sütte somatik hücre sayısının üst sınırı mililitrede ne olmalıdır ve bu sınırın üstünde olursa ne gibi problemlerle karşılaşıyoruz ona bakalım. Avrupa Birliği standartlarına göre somatik hücre sayısının üst sınırı mililitrede 200.000 dir. Türk Gıda Kodeksine göre ise üst sınır mililitrede 500.000 dir. Bunun anlamı şudur; Somatik Hücre Sayısı 200.000 nin altında ise ineklerin meme dokusu sağlıklı üzerinde ise hastalıklı demektir. Gizli meme iltihabının tesbitinde Somatik Hücre Sayısının bilinmesi çok önemlidir.
Şimdi de Somatik Hücre Sayısı ile süt verimi arasındaki ilişkiye bakalım.
Somatik Hücre Sayısı(Hücre Sayısı/ml) Süt Verim Kaybı (%)
200.000 0
500.000 6
1.000.000 18
1.500.000 29
Bu tabloyu açıklayacak olursak İneğimizden sağdığımız çiğ sütün Somatik Hücre Sayısı mililitrede 1.000.000 ise o ineğin memesi hasta ve bu nedenle verim kaybımız % 18 dir. Yani 30 kilo süt verecek olan ineğimizin sütündeki Somatik Hücre Sayısı 1.000.000 ise süt verimimiz günlük 5,4 Kğ. daha düşük olacaktır. Bunun maddi hesabını size bırakıyorum ve başka bir kritere geçiyorum.
2- Toplam Mikrop Sayısı (İnek Sütünün Bakteri İçeriği) ; Bakteriler barınak ortamında ve sağım ekipmanlarında bulunan, oldukça hızlı çoğalan, gözle görülmediği için temizlenmesi kolay olmayan mikroplardır. Süt mikroplar için iyi bir beslenme ortamıdır. Sütte bulunan mikroplar çoğalarak sütün bozulmasına neden olduğundan düşük bakteri sayısı kaliteli ve temiz sütün en iyi bir göstergesidir. Toplam Mikrop Sayısı sütün meme dışına çıktıktan sonraki temizliğinin çok önemli bir göstergesidir.
Sağlıklı hayvanlardan temiz ekipmanlarla ve temiz bakıcılar tarafından sağılan süt sağımdan kısa süre sonra soğutulup işlenene kadar soğuk olarak saklandığı sürece temiz ve kalitelidir. Bu nedenle süt inekten temiz bir şekilde sağıldıktan sonra en geç 2 saat içerisinde artı 5 dereceye kadar soğutulmalıdır. Süt sağıldıktan sonra ne kadar çabuk soğutulursa mikrop çoğalması o kadar düşük olacaktır.
Şimdi mikrop sayısı çok olursa ne olur ona bakalım. Bu durumda sütünüz mandıralar tarafından düşük fiyata alınır. Bugün itibariyle mandıralar tarafından soğutulmamış süt 350-380 YTl.ye alınırken, sağımdan sonra soğutulmuş olan sütler 450 YTl. ve üstünde bir fiyatla mandıracılar tarafından satın alınmaktadır. Arada ortalama 70-100 YTl. gibi Kğ. da bir fark bulunmaktadır. Bunun maddi hesabını yine size bırakıyorum. Mandıracı niye soğutulmuş süte yüksek fiyat veriyor çünkü bu sütler de mikrop sayısı çok düşük ve bu sütün peynir vb. mamüle dönüşmesi daha kolay ayrıca bu sütten elde edilen mamül daha kaliteli ve leziz.
Şimdi de çiğ sütün mikrop sayısı mililitrede ne olmalıdır. Avrupa Birliği standartlarına göre toplam mikrop sayısının üst sınırı mililitrede 100.000 dir. Türk Gıda Kodeksine göre ise üst sınır mililitrede 300.000 dir. Eğer çiğ sütteki toplam mikrop sayısı bu miktarların üzerinde ise kalitesiz ve pis süt olarak değerlendirilir. Altında ise kaliteli ve temiz süt olarak değerlendirilir.
Avrupa Birliğine gireceğimiz şu günlerde gerek Somatik Hücre Sayısı ve gerekse de Toplam Mikrop Sayısında yukarıdaki kriterlerin altında çiğ süt üretmemiz gerekmektedir. Aksi halde ürettiğimiz sütler pis ve kalitesiz sütler olarak değerlendirilecek ve bu sütleri satacak Pazar bulamayacağız.
3- Son olarak temiz ve kaliteli sütte diğer önemli bir kriter de Antibiyotik ve diğer ilaç kalıntıları olup, böyle kalıntı bulunan sütlerin tüketilmesi hem insan sağlığını tehdit etmekte hem de bu sütlerin peynir vb. süt mamüllerine dönüşmesi güçleşmektedir. Bu nedenle antibiyotik ve diğer ilaç uygulamalarında bu ilaçların prospektüslerine bakalım ve süte geçen ilaçları uyguladığımız hayvanların sütlerini sağlam hayvanların sütleriyle karıştırmayalım. Bu durum hem insan sağlığı hemde sağlam ineklerden elde edilen sütlerin bozulmaması açısından önem arzetmektedir.
Sonuç olarak; kaliteli ve temiz süt hem süt üreticisini kazandırır neden bu sütleri yüksek fiyatla satar. Hem süt işleyen mandıraları kazandırır neden maliyetleri düşer kaliteli sütten kaliteli mamüller elde ederler ve tüketiciyi memnun etmiş olurlar. Hemde tüketici kazanır neden tadını beğendiği, besin değeri yüksek, sağlıklı ve güvenli olduğu leziz ürürnleri satın alır. Saklama süresince ürünün kalitesi korunur. Hayvandan insanlara geçen Brucella vb. hastalıklardan korunmuş olur. Şimdi benim bütün süt inekçiliğiyle uğraşan vatandaşlara tavsiyem bu işi bilinçli çok hayvanla ve yukarıdaki şartları göz önünde bulundurarak yapmalarıdır. Aksi halde ileride çok sıkıntılar çekeceğimizdir. Teknik destek bizden gayret sizden
Ürününüzün bol ve bereketli olması dileğiyle……….
İrtibat Telefonu : 0.332.3223460/140
e-mail adresi : atetik71@hotmail.com
Facebook'ta Yayınla>