1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Kelime anlamı "Pulsu kabuk" olan Psorosis virüsünün yol açtığı hastalık, ülkemizde "kavlama"' olarak bilinmektedir. Virüs, tek sarmal RNA içermekte ve bitkinin tüm aksamında bulunmaktadır. Hastalık, her türlü aşı materyali ile yayılmaktadır.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Kavlama (Psorosis) hastalık grubundaki bütün etmenler, erken ilkbahar döneminde genç yaprakların damarlarında 0.25-1.0 mm genişliğinde soluk çizgiler oluşturur Bu belirtiler genellikle olgun yapraklarda kaybolur. Psorosis grubu içinde Psorosis A. Psorosis B, Citrus ringspot virüs (CtRSV) ve Arjantin Psorosis yer almaktadır.
Kavlama A (Psorosis A): Ağaçların gövde ve kalın dal kabuklarının pul veya parçalar halinde dökülmesine neden olur Kabuğun pulsu soyulması, hassas çeşitler olan portakal, mandarin ve altıntopta görülmektedir. Turunç, limon ve kaba limon dış kabuk belirtisini oluşturmazlar. Kabuk kavlamaları ağaçlarda 525 yaşlarından sonra gelişir. Kavlayan kabuğun altındaki kısım sarımsı bir renk alır ve ilkbaharda kavlanan kısımlarda zamk akıntısı meydana gelebilir.
Hastalığın ilerlemiş safhalarında ağaçların tepe kısımlarında, yaprak sararmaları, dal kurumaları meydana gelir ve sonuçta ağaç ölebilir.
Ağaç gövdesinden enine bir kesiti alındığında, odun kısmında kahverengi lekelenme görülür
Kavlama B (Psorosis B): Ağaçları Psorosis A'ya nazaran daha çabuk öldürür. Psorosis B, genç yapraklarda klorotik lekelenmeler ve damarlarda soluk çizgiler oluşturur. Olgun yaprak ve olgunlaşmamış meyvelerde halka şeklinde ve çeşitli büyüklükte yuvarlak açık sarı veya beyaz renkte lekeler meydana getirir Olgun yaprakların alt yüzeyinde kahverengi kabartılar oluşabilir Meyvelerdeki lekelerin kenarlarında doku çökmelerine de rastlanılmaktadır. Kesilen ağacın gövdesinin odun kısmında Psorosis A'daki gibi kahverengi lekelenme görülmez. Psorosis B hastalığına yakalanan ağaçlar birkaç yıl içinde ölebilir.
Citrus ringspot virüs (CıRSV): Psorosis grubu içerisinde yer alıp, Psorosis B'ye benzer belirtiler gösterir. Otsu bitkilere mekanik olarak taşınabilir ve altıntop fidanlarının yapraklarında olduğu gibi halka şeklinde yuvarlak lekeler oluşturur.
Arjantin Psorosis: Psorosis grubu hastalıklar içinde çok şiddetli, yıkıcı, mekanik olarak taşınmayan ve yayılma şekli bilinmemekle birlikte etkili bir yayılma gösterir.
Psorosis grubu virüs hastalıkları kendi aralarında birçok farklılığa sahip olup, mekanik olarak, tohumla veya kök teması ile taşınabilmektedir. Tohumla taşınma Carrizo ve Troyer citrange'larda görülmektedir.
Psorosis A, Ülkemizde turunçgil çeşitlerinde değişik oranlarda mevcuttur. Hastalık Akdeniz, Ege ve Karadeniz Bölgelerinde değişik oranlarda saptanmıştır.
3. KONUKÇULARI
Hastalığın turunçgiller dışında başka bir konukçu yoktur.
4. MÜCADELESİ
- Hastalık etmenlerinden ari sertifikalı fidan kullanılmalıdır.
- Budama alet ve ekipmanları ile aşı bıçağı bir ağaçtan diğerine geçerken %2'hk sodyum hipoklorid solüsyonuna batırılarak dezenfekte edilmelidir
Facebook'ta Yayınla>