Tarım Kütüphanesi

TURUNÇGİL HASTALIKLARI

UÇKURUTAN HASTALIĞI

özelliklede limonlarda büyük zarar oluşturan çok tahripkar bir hastalıktır.

Yeni bulaşmalar en fazla Sonbaharda ve İlkbaharda, en az Kışları olmaktadır.

Hastalığın belirtileri; Yapraklar aniden solar, dalcıklar kurur. Limonlarda büyük dallar ve daha sonra bir veya iki yıl içinde ağacın tamamı kurur.

Kültürel Tedbirler

a) Bahçeye dikilecek fidanlar hastalıksız olmalıdır.

b) Hasta fidanlar imha edilmelidir.

c) Hastalıklı dallar sağlam kısım elde edilinceye kadar kesilmeli, yara yerlerine aşı macunu sürülmeli ve her kesimden sonra %5’lik sodyum hypochroride’li suya batırmak suretiyle dezenfekte edilmelidir.

d) Hastalığın yoğun olduğu yerlerde dayanıklı çeşitlerle bahçe kurulmalı

e) Sonbaharda sulama erken kesilmeli ve fazla azotlu gübre verilmemelidir.

f) Budama yaz ayında gerçekleştirilmelidir.

g) Bahçeyi bundan korumak çok zor rüzgar zararından koruyacak tedbirler alınmalıdır.

GöVDE ZAMKLANMASI VE KAHVERENGİ MEYVE ÇÜRÜKLÜĞÜ

Hastalık, bitkinin toprağa yakın kökboğazı ve gövdesinde meydana geldiği zaman "Gövde Zamklanması" meyvelerde olduğu zaman "Kahverengi Çürüklük" adını alır (Şekil 21).

Belirtileri

Gövde Zamklanması: Aşı yerinin üstünde, gövde kabuğunda zamk akıntısı oluşturan büyük yaralar meydana getirirler. Lekeli kabuk dokusu zamanla kararır ve çatlar.

Kahverengi Çürüklük: Sonbahar ve kışın havaların yağışlı gitmesiyle yere yakın dallardaki meyvelerde kahverengi lekeler oluşur ve meyve zamanla derimsi bir görünüm kazanır. Ağaç üzerinde çürüyen meyveler yere dökülür. Çürümüş meyvelerin kendine has bir kokusu vardır.

Gövde zamklanmasında belirtiler ağacın kökboğazında, aşılı ise aşı noktasının üstünde ortaya çıkar. Meyvelerdeki belirtiler eksik (kahverengi çürüklük).

Şekil 21. Gövde zamklanması hastalığı

Kültürel Tedbirler

a) Bahçe salma suyuyla sulanmamalı

b) Damla sulama sistemi kullanılmalı

c) Sulama suyunun kök boğazına teması önlenmeli

d) Taban suyu yüksek olmamalı, drenaj yapılmalı

e) Derin dikim yapılmamalı, aşı yeri topraktan yüksek olmalı

f) Çiftlik gübresi ve kimyasal gübreler ağacın kök boğazına verilmemeli

g) Amonyum nitrat gübresi yerine Amonyum sülfat gübresi kullanılmalı

h) Bu hastalığa karşı dayanıklı olan turunç ve üç yapraklı anaçları kullanılmalı

i) Topraktaki antagonist mikroorganizmaların etkinliğini arttırmak için toprağa bol organik madde verilmeli.

Kimyasal mücadele

a) Gövde Enfeksiyonlarına Karşı

1. Hastalık henüz bulaşmamış fakat taban suyu yüksek, derin dikimin sözkonusu olduğu ağır topraklarda ağaçların gövde ve kalın dalları Ekim, Ocak ve Mart aylarında %2’lik bordo bulamacı ile ilaçlanmalıdır.

2. Hasta kısımları odun dokusuna kadar temizlendikten sonra 30-40 cm'den pürmüz alevi ile 1 dakika yakılır, %3'lük Potasyum permanganat fırça ile sürülerek ilaçlanır. Yaşlı ağaçlarda bu uygulama yapılmamalıdır.

b) Meyve Enfeksiyonlarına Karşı

Sonbahar yağışları başlamadan önce 1 ilaçlama yapılır. Gerekirse 15 gün sonra tekrarlanır. %1'lik bordo bulamacı veya 100 lt. suya 200 gr. Fasethyl.Al %80 kullanılır.

MAVİ VE YEŞİL KÜF

Genel olarak yeşil ve mavi küf aynı meyve üzerinde karışık olarak bulunur. İlk olarak mavi küf kendini belli eder ve bunun üzerine kısa zamanda yeşil küf kaplar. Yeşil küf ve mavi küf sporları havada her yana kolayca yayılır; meyveye yaradan girer. Yeşil küfle bulaşık meyve, mavi küfle bulaşık olana nazaran temas ettiği meyveyi daha çabuk hastalandırır.

Kültürel Tedbirler

a) Hasattan önce çeşitli hastalık ve zararlılara karşı iyi bir mücadele yapılmalıdır.

b) Hasat sırasında meyveler yaralanmamalı ve yere düşen meyveler toplanmamalıdır.

c) Sarartma odası temiz tutulmalı ve önceden dezenfekte edilmelidir.

d) Paketleme evlerinde fazla yığın yapılmamalı ve çürük veya yaralı olanları ayrılmalı ve toprağa derin gömülmeli.

e) Temizlenmiş ilaçlanmış veya ilaçlanmamış meyveler Diphenil emdirilmiş kağıtlara sarılmalıdır

f) Ambalaj sandıklarına meyveleri düzgün sıralamalı ve meyvelere tazyik yapılmamalı.

Kimyasal Mücadele

Hasattan 10 gün önce Benamyl %50 100 lt. suya 60 gr.

Hasattan sonra Benamyl %50 100 lt. suya 150 gr.

Carbondazim %50 100 lt. suya 50 gr.

Hasattan sonra meyveler işleme evlerinde yukarıda belirtilen fungusitlerden biri ile belirtilen dozda hazırlanacak ilaçlı suya daldırılıp 1 dakika bekletilir.

İşleme evleri ve depolar %2’lik formalin veya benzeri bir dezenfektanlar ile ilaçlanmalıdır.

TURUNÇGİL DAL YANIKLIĞI

Turunçgil dal yanıklığı turunçgillerin genel bir hastalığıdır. Etmen bakteri 28 ve 30°C'larda en iyi gelişme gösterir, gelişmenin en yüksek sıcaklığı 35°C, en düşük sıcaklığı 1°C olup sıcakta ölüm noktası 51°C'dir.

Etmen bakteri bitkiye yaprak sapındaki bir yara veya çatlaktan girer. Yağmur suları ile taşınır.

Belirtileri

-Sürgünler soğuktan zarar görmüş gibidir.

-önce taze yaprak ve sürgünler sulu, cam parlaklığında bir görünüş alır. Sonra solar, kahverengileşir ve sarkar. Sürgünler üzerinde kahverengi çizgiler oluşur.

-Yapraklarda ana damarın iki yanında, dallarda ise yaprak sapının dala birleştiği yerde oval, yada uzunca esmer lekeler ortaya çıkar.

MÃœCADELESÄ°

Kültürel Tedbirler

a) Gübreleme ve sulamanın ayarlanmasıyla yeni sürgünlerin kışa odunlaşmış olarak girmesi sağlanmalıdır.

b) Bahçe rüzgarlara karşı rüzgar kıranlarla korunmalıdır.

c) Aşırı hasta dallar kesilip yakılmalıdır.

d) Yeni kurulan bahçelerde üçgen usülü dikim tercih edilmeli.

e) Fazla su tutan topraklarda drenaj kanalları açılmalı.

Kimyasal Mücadele

İlaçlamaya hasattan sonra çok kuru dallar temizlendikten sonra başlanır.

Hastalığın şiddetli görüldüğü yerlerde iki yıl, aylık ilaçlamadan sonra üç yıl mevsimlik ilaçlama yapılmalı veya ilaçlama zamanını iyi ayarlamak suretiyle üç yıl mevsimlik ilaçlama yapılmalıdır.

Aylık ilaçlama bölgeye ve hastalığın şiddetine göre hasattan sonra birer ay ara ile, çiçek açmadan önceki zamana kadar 3-4 kez, mevsimlik ilaçlama ise, hasattan sonra ve ilkbahar yağmurları başlamadan önce olmak üzere, 2 kez yapılır. Aylık ilaçlamada ilk 2 ayda %1, devam eden diğer ayda %1,5’luk bordo bulamacı uygulanır. Mevsimlik ilaçlamada ise birinci devrede %2, ikinci devrede %1,5 oranında bordo bulamacı uygulanır.

TURUNÇGİLLERDE KAVLAMA GRUBU VİRÜS HASTALIKLARI

Bu hastalıklar turunçgil ağaçlarında, ilkbahar sürgün büyüme mevsiminde yeni oluşan genç yapraklar ve damarcıklarında renk açılmalarına veya açık yeşil renkte bant oluşturmalarına neden olur. Ayrıca yapraklar üzerinde küçük nokta şeklinde veya daha büyük çapta açık renkli lekeler oluşabilir.

TURUNÇGİL GöÇÜREN VİRÜS HASTALIĞI

Hastalık etmeni bir virüstür. Virüs bitkinin tüm aksamında bulunur. Ayrıca bu hastalık yaprak bitleri tarafından turunçgillere taşınabilir.

Hastalık turunca aşılı ağaçlarda aşırı bodurluk, dallarda kuruma ve çalılaşma, geriye doğru ölüm, yapraklarda soluk yeşil renk ve matlaşması oluşur (Şekil 22).

Şekil 22. Göçüren hastalığı

SATSUMA CÃœCELÄ°K VÄ°RÃœS HASTALIÄžI

Bu virüsten ağacın tüm aksamında bulunur. Esas olarak yapraklarda belirti oluşturur. Ağaçların sürgünlerinde büyüme durur ve anormal şekilli yapraklar oluşur.

TURUNÇGİL TAŞLAŞMA VİRÜS HASTALIĞI

Hastalık bir virüs tarafından oluşturur. Bu virüs ağacın tüm aksamında bulunur. Hastalığın en belirgin özelliği meyvelerde küçülme ve özellikle yaz aylarında şiddetli meyve dökümüdür.

TURUNÇGİL CÜCELEŞME HASTALIĞI

Ağacın tüm aksamında bulunur. Hastalık aşı gözü, aşı kalemleri ile mekanik olarak taşınır.

TURUNÇGİLLERDE GöZENEKLEŞME HASTALIĞI

Ağacın tüm aksamında bulunur. Hastalık aşı gözü, aşı kalemleri ile mekanik olarak taşınır.

TURUNÇGİL PALAMUTLAŞMA VE YEDİVERENLEŞME HASTALIĞI

Turunçgil ağaçlarının besin taşıyan borularında bulunur. Hasta ağaçlarda yaprakların şekli bozulur, yapraklar küçülür. Küçülen ve şekli bozulan bu yapraklar çukurlaşarak kaşık şeklini alır. Dallarda boğum araları kısalır. Hastalıklı ağaçlarda yılın her mevsiminin çiçek ve irili ufaklı meyveler bulunması çok dikkat çekici bir durumdur.

VÄ°RÃœS VE VÄ°RÃœS BENZERÄ° HASTALIKLARIN TAÅžINMA YOLLARI

Hasta ağaçlardan alınan hastalıklı aşı gözü ve kalemleri aşı bıçağı, budama aletleri, yaprak pireleri, afitler gibi böceklerle sağlam ağaçlara bulaştırılır.

VÄ°RÃœS VE VÄ°RÃœS BENZERÄ° HASTALIKLARLA MÃœCADELE

1- Hastalıklı ağaçlardan aşı gözü ve aşı kalemi alınmamalı, Budamada ve aşılamada kullanılan aletler, ağaçtan ağaca geçerken %1'lik Sodyum hipoklorit çözeltisine batırılarak dezenfekte edilmelidir.

2- Hastalık taşıyan, nematod, kırmızı örümcek, yaprak pireleri ve afitler gibi böceklerle mücadele edilmeli.

3- Dayanıklı çeşitler ve anaçlar kullanılmalı.

4- Bahçede hastalıklı bitki görüldüğü takdirde sökülüp yakılmalıdır.

FİZYOLOJİK HASTALIKLAR ÇİNKO NOKSANLIĞI

Yapraklar küçük, dar ve sivri olur. Yaprakların büyümeleri demet halinde ve yukarıya doğrudur.

Yaprakların damar araları sararır. Damarlar yeşil kalır. Yapraklar normale göre küçük ve şekilleri bozuktur (Şekil 23). Meyveler gelişemez, küçük kalır. Verim ve kalite düşer. Meyvenin içi kuru sert lifli ve tatsız olur. Sürgünler ve küçük dallar olgunlaşmadan ölür.

Şekil 23. Çinko noksanlığı

ÇİNKO NOKSANLIĞINI OLUŞTURAN ETMENLER

Çinko noksanlığı çoğunlukla kumlu, çakıllı, rutubeti çok yerde kendini gösterir. Yüksek asitli, ağır ve killi topraklarda fazla sulanan rutubetli bahçelerde de görülür. Ayrıca fazla miktarda organik madde verilen topraklarda da çinko noksanlığına rastlanmaktadır.

ÇİNKO NOKSANLIĞININ GİDERİLMESİ

Kültürel Uygulamalar

a) Toprak ve iklimin uygun olmadığı yerlerde turunçgil bahçesi tesis etmemek.

b) Gübrelemeyi analiz sonuçlarının öngördüğü esasa göre yapmak

c) Su tutan ağır toprakları sık sık işlemek

d) Toprak kireçli ise bol çiftlik gübresi ve yeşil gübre ile ıslah etmek,

Kimyasal Uygulamalar

Uygulama genellikle ilkbaharda gelişmenin en hızlı olduğu devrede veya hemen bu devreyi takiben yapraklara pülverizasyon şeklinde yapılmalıdır.

DEMÄ°R NOKSANLIÄžI

Demir noksanlığı Klorozonun tipik belirtisi yapraklarda görülür. Demir bitki yapısı içinde kolay taşınamadığı için yapraklarda sarıdan sarımsı beyaza kadar değişen bir renk bozulması olur. ilk başlangıçta damarlar yeşil kalmasına rağmen ileri hallerinde yaprağın her tarafı sararır (Şekil 24). Daha çok genç yapraklarda kendini gösterir. Çok şiddetli noksanlıklarda meyvelerin küçükken sarardığı da görülmüştür. Verim ve kalitedeki bozukluk da dikkati çeken önemli husustur.

Çoğunlukla kireçli ve alkali topraklarda kendini gösterir. Asit karakterli topraklarda fosfor düzeyi yüksek olduğu takdirde ortaya çıkar.

DEMÄ°R NOKSANLIÄžININ GÄ°DERÄ°LMESÄ°

a) Uygun olmayan yerlerde turunçgil dikimi yapılmamalıdır.

b) Sulama düzenli yapılmalıdır.

c) Kireçli, fosfatlı gübreler aşırı dozda kullanılmamalıdır.

d) Organik gübre kullanılmasına özen verilmelidir.

e) Toprak sürülerek havalandırılmalıdır.

Kimyasal önlemler

Uygulamalar Mart, Nisan aylarında yapılır. Ayrıca demir içeren yaprak gübreleri de çiçek dökümünden sonra 15 gün ara ile iki defa pülverize edilir.

Şekil 24. Demir noksanlığı