Tarım Kütüphanesi

SÜS BİTKİLERİ ZARARLILARI İLE MÜCADELEDE BİYOTEKNİK YÖNTEMLER

Uzm. Fatma IÅžIK

Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Bornova

 4.5.1. Palmiye kırmızı böceÄŸi Tanımı ve YaÅŸayışı

Erginler, yaklaşık 35 mm uzunluğunda ve 12 mm eninde olup vücut kırmızımsı kahverengidir (Şekil 148). Larvaları bacaksız olup sarımsı beyaz renktedir. Olgunlaştıkça rengi sarımsı kahverengiye döner (Şekil 149).

 Åžekil 148. Palmiye kırmızı böceÄŸi ergini.

 Åžekil 149. Palmiye kırmızı böceÄŸi larvası. (commons.wikime- dia.org.)

Şekil 150. Galeri içindeki larva.

Şekil 151. Palmiye kırmızı böceği kuruma zararı. ( www.palms.org )

Şekil 152. Palmiye kırmızı böceği kokonu.

Zararlı olduğu bitkiler ve zarar şekli

 Bu zararlının konukçuları genellikle Palmiyegiller familyasına ait hurma ve palmiye cinsi bitkilerdir.

Zararı larvalar yapar. Yumurtadan çıkan larva gövde içerisine girer ve burada beslenerek gövdede tüneller (galeriler) açar (Şekil 150). Larva tüm yaşamını gövdenin içerisinde geçirir. Bu yüzden başlangıçta zararı tespit etmek oldukça zordur. Aradan yaklaşık 2-3 yıl geçince yapraklarda sararma, solma ve kuruma gözlenir (Şekil 151). Larvaların açtığı galeri sayısı arttıkça ağaç zayıflar, kolaylıkla devrilir. Zarar gören ağaçta çürümelerin meydana gelmesiyle kötü bir koku yayılır. Palmiye ağacının hemen altında toprakta veya yaprak sapları ile gövde arasında oval bir kokon örerek pupa dönemine girer (Şekil 152).

Biyoteknik Mücadele

Zararlının varlığının belirlenmesi ve ergin sayısının azaltılması için feromon tuzaklarının kullanılması, Palmiye kırmızı böceÄŸi’ ni kontrol altına almada en önemli mücadele yöntemlerinden biridir.

Erkek bireyin salgıladığı ferruginol feromonu tek başına yeterli olmadığı için kova veya huni tipindeki tuzakların içine küçük naylon poÅŸette etil asetat (100 mg) ve bir cezbedici yem (hurma meyvesi, ÅŸeker, ÅŸekerkamışı, palmiye aÄŸacının herhangi bir kısmı vs.) ilave edilerek feromon maddesinin etkisi arttırılır. En yaygın olarak kullanılan tuzak tipi, kova tipi olup, 10-15 litre hacminde ve 25-30 cm yüksekliÄŸindedir. Kenarında ve kapağında böceÄŸin girebilmesi için 4’er adet ve herbiri 10 cm² büyüklüğünde pencereler bulunur. Kapağın altındaki çengele feromon ile etil asetat asılır. Tuzağın içine cezbedici yem, yüksek nem seviyesini korumak ve gelen ergin bireylerin tuzağın dışına çıkmasını engellemek için de yaklaşık 1-2 litre su ilave edilir. Ayrıca, gelen ergin bireylerin tutunarak pencerelerden içeri girmesini saÄŸlamak için kovanın etrafına bir bez sarılır. Tuzaklar yerden yaklaşık 1,5-2 m yükseÄŸe ve gölgede kalacak ÅŸekilde asılır. Feromon kapsüller ile etil asetat bulunan poÅŸetler 2-3 ayda bir, cezbedici yem ise sıcaklığa baÄŸlı olarak en geç üç haftada bir deÄŸiÅŸtirilir. GerektiÄŸinde tuzaklara su ilave edilmelidir.

 Zararlının tespiti için, palmiye aÄŸacı bulunan park, bahçe ve fidanlıklarda hektara bir tuzak, yol kenarı ve orta kaldırımlarda sıra halindeki palmiye aÄŸaçları için ise 1 km’de bir tuzak asılır. Tuzaklar, 1 – 2 haftada bir kontrol edilir ve yakalanan Kırmızı palmiye böceÄŸi erginleri sayılır. Belirli dönemlerde yakalanan böcekler sayılarak, erginin uçuÅŸ aktivitesi ve zararlının sayıca durumu belirlenir. BöceÄŸin varlığının tespit edildiÄŸi yerlerde kitle halinde tuzakla yakalama amacıyla tuzak sayısı artırılarak uygulama yapılır. Tuzaklar, yıl boyunca bulunduÄŸu yerde asılı tutulur.

Åžekil.153 Huni tipi feromon tuzak. (www.palmiye.tuzak.org)