SUALTI, SUALTI-YÜZEN VE YÜZEN YABANCIOTLAR
1.TANIMI
Sualtı Yabancıotları : Gelişme organlarının hemen tümü su yüzeyi altında bulunan, kökleri ya da kök benzeri organları ile taban toprağına tutunmuş olarak yaşayan, üreme organları çoğu kez su yüzeyi üzerine çıkabilen yabancıotlardır.
Sualtı ve Yüzen Yabancıotlar : Yaprakları ile üreme organlarının tümü ya da büyük bir bölümü, su yüzeyi üzerinde bulunan, ancak kökleri ile taban toprağına tutunmuş olarak yaşayan yabancıotlardır.
Yüzen Yabancıotlar : Su yüzeyinde ya da içinde özgürce yüzen yabancıotlardır.
1.1. Sualtı Yabancı Otları
|
Bilimsel Adı |
Türkçe Adı |
Familyası |
|
Callitriche intermedia Hoffm. CaUiiriche palustris L. Callitriche platvcarpa Kütz. Callitriche stagnalis Scop. *Ceratophyllum denıersum L. Ceratophyllum submersum L. **Elodea canadensis Michaux *Groenlandia densa (L. )Fourr. Hippuris vulgaris L. Hottonia palustris L. *Myriophyllum spicatum L. Myriophyllum verticillatum L. Najas graminea Delile Najas morina L. *Najas minör Ali. * Potamogeton berchtoldii Fieber * Potamogeton crispus L. * Potamogeton hıcens L. * Potamogeton nodosus Poiret * Potamogeton panormitanus Biv. * Potamogeton pectinatııs L. * Potamogeton perfoliatus L. Ruppia cirrlıosa (Petagna)Grande Rııppia maritima L. 1 Itricıılaria minör L. Utricularia vulgaris L. Vallimeria spiralis L. *Zannichel/iapalustris L.
1.2. Sualtı ve Yüzen Yabancı Otlar Hydrocharis morsus-ranae L. Nuphar lutea (L.)Sm. Nymphaea alba L. Nymphoides peltata O. Kuntze Polygonum amphibium L. Paramageton gramineus L. Paramageton natans L. Ranunculus rionii Lagger R. sanicıdifoliiis Viv. R sphaerospermus Boiss. & Blanc. *R. Trichophyl/us Chaix Sparganium emersum Rehmann Trapa natans L.
1.3 .Yüzen Yabancı otlar Azolla fdiculoides Lam. *Lemna gibba L. * Lemna minör L. * Lemna trisulca L. Ricciocarpus natans (L.)Corda Salvinia natans (L.)All. *Spirode!apolyrrhiza (L.)Sehleid. |
Suyıldızı Bataklık suyıldızı Yüksektohumlu suyıldızı Adi suyıldızı Kaba boynuzyaprak Dikensiz tilkikuyruğu Suotu Sıkyapraklı susümbülü Kısrak kuyruğu Su menekşesi Başaklı sucivanperçemi Halkalı sucivanperçemi Daryapraklı superisİ Dikenli superisi Küçük superisi Daryapraklı susümbülü Kıvırcık susümbülü Parlak susümbülü Boğumlu susümbülü Küçük susümbülü Dipotu Söğütotu Sülüklü ördekotu Sahil ördekotu Ufak sumigferi Yaygın sumigferi Yılanbalığı otu Boynuzlu susümbülü
Kurbağaotu Sarı nilüfer Beyaz nilüfer Küçük nilüfer Su çobandeğneği Çimensiyapraklı susümbülü Denizdili Tüylü sudüğünçiçeği Sudüğünçiçeği Yuv.tohumlu sudüğünçiçeği Hakiki sudüğünçiçeği Yalın sığırsazı Su kestanesi
Kırmızı eğrelti Şişkin sumercimeği Küçük sumercimeği Zincirsİ sumercimeği Su ciğerotu Yüzen egreltiotu İri sumercimeği |
Callitrichaceae Callitrichaceae Callitrichaceae Callitrichaceae Ceratophyllaceae Ceratophyllaceae Hydrocharitaceae Potamogetonaceae Hippuridaceae Primulaceae Haloragidaceae Haloragidaceae Najadaceae Najadaceae Najadaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Potamogetonaceae Ruppiaceae Ruppiaceae Lentibulaıiaceae Lentibulariaceae Hydrocharitaceae Potamogetonaceae
Hydrocharitaceae Nymphaceae Nymphaceae Menyanthaceae Polygonaceae Potamogetonace Potamogetonaceae Ranunculaceae Ranunculaceae Ranunculaceae Ranunculaceae Sparganiaceae Trapaceae
Salviniaceae Lemnaceae Lemnaceae Lemnaceae Ricciaceae Salviniaceae Lemnaceae |
* Yaygın olarak bulunan türler
**Trakya Bölgesinde bulunan türler
2 . YAŞAYIŞLARI
Sualtı Yabancıotları :
Yaşatkan organlarının çoğu ya da tümü sualtında bulunan, genellikle kökIü ve taban toprağına tutunmuş (Callitriche, Myriophytlum, Najas. Potanlogeton. Ranuncrulus Zamıichellia) bitkilerdir. Su içinde özgürce yüzen türleri de (Ceratophytlum, Utricularia) vardır. Kök, gövde ve yaprakları bulunan (bazı türlerde kök yoktur), genellikle çok yıllık bitkilerdir. Türlerin çoğunda kök, genellikle küçülmüş ve dallanmıştır. Kök genlikle bitkiyi taban toprağına bağlar, besin alma görevi zayıflamıştır. Gövde ve yaprağın üst derisinde aşırı derecede incelmiş bir dışörtü bulunur. Bazı türlerde dışörtü yoktur. Suda erimiş besin maddeleri ve gazlar yapraklarca doğrudan alınır.Yapraklarda gözenek bulunmaz ya da kalıntı durumundadır. Yapraklar boyutları ve kalınlıkları azalarak ipliksi ya da şeritsi bir biçim almıştır. Bu yapısal değişimler sonucunda, su ve ışıkla dokunum yüzeyleri artmış ve özümleme kolaylaşmıştır. Gövdeler genellikle incelmiş dokuları iyi gelişmemiştir.
Sualtı yabancıotlarında yaşatkan organlar(yumru. soğan, koltuk ve uç tomurcukları, gövde ve yaprak parçaları) aracılığı ile üreme; üreme organları(spor, tohum) ile üremeye göre daha yaygındır.
SuaItı yabancıotlarının yoğunlukları; su derinliği, bulanıklılık, taban toprağı ile suyun fiziksel ve kimyasal niteliklerine bağlıdır.
Sualtı ve Yüzen Yabancıotlar: Yaprak ve gövdelerinin büyük bir bölümü su yüzeyinde ya da su yüzeyi üzerinde bulunan(Potamogeton, Nymphaea, Trapa ) ancak kökleri ile taban toprağına tutunmuş olarak yaşayan su yabancıotlarıdır. Yaprak ve çiçekler su yüzeyinde yüzer, uzun gövde ya da saplarla tabana bağlanmış olarak bulunurlar. Su içindeki yaprakları sualtı bitkilerinin, su yüzeyindeki yaprakları ise su üstü bitkilerinin yapraklarına benzer. Gözenekler, yaprakların yalnız üst yüzeyindedir. Üremeleri sualtı yabancıotlarında olduğu gibidir.
Yüzen Yabancıotlar: Su yüzeyinin hemen altında(Lemna) ya da su yüzeyinde özgürce yüzene Lemna, Spirodela, Salvinia, Azotla) su yabancıotlarıdır. Yaprakları su düzeyindeki değişikliklere uyum sağlamıştır.
Yapraklarda yoğun olarak havalandırma dokusu bulunur. Kökler yoğun ve dallanmış durumda olup, su ve besin maddelerinin alınması ile bitkinin dengesini sağlar.
3. ZARAR ŞEKLİ VE EKONOMİK öNEMİ
Su yabancıotlarının sulama, boşaltma kanalları ile içme, kullanma, endüstriyel amaçlı su depolama ve dağıtım tesislerinde oluşturdukları sorunlar aşağıda özetlenmiştir.
- Sulama ve boşaltma kanallarında su akışını engelleyerek debinin düşmesine neden olurlar. Bunun sonucunda tarımsal üretim etkilenir.
- Aşırı su yabancıotu gelişimi, kanallarda, su hızının düşmesine yol açar. Bu nedenle su içindeki tortunun çöküşü hızlanır, kanallarda daha sık aralıklarla temizlik zorunluluğu doğar ve bakım-onarım harcamaları artar.
- Su yabancıotları ve bunların parçaları ızgara,sifon,kapak vb yapı birimleri ile yağmurlama sistemlerinde tıkanmalara yol açar.
- Kanallarda su akışının engellenmesi sonucu ortaya çıkan şişmeler, kanallarda taşmalara ve taban suyu sorunlarının artmasına, ekili alanlarda ürün veriminin düşmesine neden olur.
- Kurak ve sıcak bölgelerde, su yabancıotu yapraklarından terleme ve kanal suyu sıcaklığının artması sonucu buharlaşma kayıpları artar.
- Su yabancıotları, tarımsal ürünler ve insan sağlığı için zararlı olan hastalık etmenleri ve böceklere; beslenme, sığınma ve üreme olanağı sağlar.
- Balıkçılığı, su araçları kullanımını, yüzme ve diğer su sporlarının yapılmasını engellerler.
- Parçalanma ve ayrışma sonucunda balık ölümlerine yol aşar, suda tad ve koku sorunu yaratırlar.
- Başta mavi-yeşil alg türleri olmak üzere bazı algler salgıladıkları öldürücü zehirler nedeniyle insanlar ve hayvanlar için tehlike yaratırlar.
- Su yabancıotlarının özellikle sulama kanallarının debileri üzerindeki etkileri koda A.B.D. ve Avustralya'da yapılan çalışmalarda, debideki azalmaların % 60-70 da değiştiği belirlenmiştir. Türkiye' de bu konuda yeterli çalışma bulunmamakta ancak, gözlemler yoğun yabancıot sorunu bulunan sulama kanallarında debideki azalmanın % 50'den az olmadığı izlenimini vermektedir.
4. DOĞAL DÜŞMANLARI
Bkz. " Su Yabancıotları ile Biyolojik Mücadele "
5 . YAYILIŞ ALANLARI
Sualtı, sualtı-yüzen ve yüzen yabancıotlar Türkiye'deki tüm sulama ve boşaltma kanalları, özellikle sığ göl ve bataklıklar ile diğer su kaynaklarında yaygındır.
6.S0RUNLARIN SAPTANMASI
Sulama ve boşaltma kanallarındaki su yabancıotu sorunları; "DSİ Tesislerinde Sorun Yaratan Zararlılarla Savaşım Yönergesi" nin Tesislerin İncelenmesi (Sorunların Saptanması) bölümünde verilen ilkelere göre saptanır.
7.MÜCADELESİ
7.1 Koruyucu Mücadele
Koruyucu yöntemler; projelendirme, inşaat ve işletme aşamasında alınabilecek ve sorun oluşumunu önleyebilecek uygulamalardır.
Su yabancıotları gelişmeleri için ışık, besin maddeleri ve yaşama yerine gereksinim duyarlar. Farklı yabancıot gruplarının gelişmesi için gerekli koşullar arasında farklılıklar bulunmaktadır.
Kökleri aracılığı ile su altındaki tabana tutunmuş olarak yaşayan sualtı, sua!tıyüzen ve suüstü yabancıotlarında gelişme, temelde taban toprağının fiziksel ve kimyasal yapısına bağlıdır. Yüksek yoğunlukta ve çok sayıda türden oluşan yabancıot topluluklarının, ince organik silt, kil ve organik çamurun bulunduğu alanlarda geliştiği bilinmektedir. Bu yabancıot gruplarının gelişimi, uygun bir taban toprağı dışında, su derinliği ile de yakından ilişkilidir. Taban toprağı uygun olduğunda bile, suüstü yabancıotları derin sularda gelişmemekte, sualtı yabancıotları ile sualtı-yüzen yabancıotların gelişebileceği derinlikte, ışık geçirgenliğine bağlı olarak, 3.0 - 3.5 m (en çok 10 m) ile sınırlı kalmak tadır.
Yabancıot gelişimini etkileyen etkenlerden biri de su sıcaklığıdır. Su sıcaklığı derinliğe de bağlı olarak gelişimi etkilemekte, sığ sularda, diğer etkenler yanında su sıcaklığı artışı gelişimi hızlandırmaktadır.
Kanallardaki su hızı da, yabancıot gelişimini sınırlayan etkenlerden biridir. nalların projelendirilmesi ve yapımında, tortu birikimi ve buna bağlı olarak köklü sı.. kilerinin gelişimi, yüksek su hızlarının (0.3 m/s ve daha yukarı) sağlanması durumunda engellenebilmektedir.
Sulama kanallarının beton ile kaplanması, kanallarda düzgün bir su ak sağlanması için kanal üzerindeki yapıların yer ve tipleri, kanallara tortu girişini önleyecek yapıların yapımı da köklü su bitkilerinin gelişimini sınırlayabilecek, koruyucu önlemlerdir.
Kanal şevlerinde yapılacak bitkisel kaplama çalışmaları da tortu girişini ve yabancıot gelişimini engelleyen önlemlerden biridir.
Belirtilen bu etkenler dışında, sudaki oksijen ve çözünmüş inorganik karbon, pH, besin maddeleri (özellikle N ve P ile bunların oranları), daha geniş bir tanımlamayla su kalitesi, yabancıot ge1işimini etkilemekte, artırmakta ya da slnırlamaktadır.
Bu nedenle su kaynaklarının besin maddelerince zenginleşmesinin engellenmesi, yabancıot gelişiminin slnır1andırılmasında önem kazanmaktadır.
Yüzen yabancıotar da, gelişimi etkileyen başlıca etken, su nitelikleri ve su hızıdır. Yüzen bitkiler besin maddelerince zengin durgun sularda gelişir.
Alglerde ise, su derinliği (ışık geçirgenliği) ve sudaki besin maddeleri, türlere de bağlı olmak üzere, gelişimi sınırlandıran etkenler olarak kabul edilebilir.
7.2 .Fiziksel Mücadele
7.2. 1 . Zincir Çekme
Kanalın her iki yanında hareket eden 2 traktör ya da iş makinasına bağlanmış, özel yapılmış ağır bir zincirin, kanal tabanında sürüklenmesi ile sualtı yabancıotu savaşımı yapılabilmektedir. Zincirlerin insan gücü ile çekilen küçük tipleri de bulunmaktadır.Zincir çekme sonucunda kopan ve akıntı ile taşınarak kanalların belirli yerlerinde biriken yabancotlar, kanal dışına alınmaktadır.
Bu yöntem; uygulanması güç, pahalı, etkililiği ve etki süresi sınırlı,uygulama sırasında sulamayı sınırlayan bir yöntemdir. Uygulama sırasında kopan yabancıot parçalarının kanalın temiz bölümlerinin bulaşmasına yol açması da, yöntemin sakıncalarından biridir.
7.2.2.Kurutma
Sulama mevsimi içinde ya da dışında, özellikle beton kaplamalı kanallarda, başta algler olmak üzere, sualtı ve yüzen yabancıotlara etkili olan bir yöntemdir.
Sulama planlamaları yapılırken, sulama mevsimi içinde kurutma yöntemi ile yabancıot savaşımı yapılabileceği gözönüne alınmalı ve mevsim içinde 2 ya da 3 kez ve 1 - 2 günlük sürelerle suyun kesilebileceği konusunda, sulayıcılara önceden bilgi verilmelidir.
Kanalların kurutulması sonucunda, ipliksi algler ve su avizeleri güneş ışınların etkisi ile beyazlaşarak ölmekte, diğer sualtı yabancıotlarının gelişiminde de önemli gerilemeler ortaya çıkmaktadır.
Sulama mevsimi dışında,sulama kanallarına çeşitli kaynaklardan giren suların boşaltılması için önlem alınması durumunda da, özellikle ılıman bölgelerde, kış aylarında, yabancıotların canlı kalması ve gelişmelerinin engellenerek, ertesi yıl sulama ,imine daha temiz kanallarla girilebilmektedir.
Kurutma yönteminden etkili sonuç alınabilmesi için, kanal tabanı eğimini uygun olması ve kanal suyunun boşaltılabileceği sanat yapıları sayı ve aralıklarının yeterli oIması gerekmektedir.
7.3 . Mekaniksel Mücadele
7.3.1. Makinalı Temizlik
Sulama ve özellikle boşaltma kanallarındaki tortunun temizlenmesi için,geniş ölçüde uygulanan bir yöntemdir. Bu uygulama sırasında, tortu ile birlikte yabancıotlar da kanallardan uzaklaştırılmaktadır. Ancak tortu sorunu olmayan ya da debi de önemli ölçüde düşmelere neden olmayacak kadar az olan kanallarda, yalnızca yabancıotlara karşı bu yöntemin uygulanması ekonomik olmamaktadır.
Makinalı temizliklerin, kimyasal savaşım yöntemleri ile birlikte düzenli bir biçimde uygulanması sonucunda, tortu birikimi düşük bir düzeye indirilebilir ve temizlikler arasındaki sürenin uzaması sağlanabilir. Genel bir ilke olarak, makinalı temizliklerin tüm kanalı kapsayacak biçimde ve kanal başlangıcından kanal sonuna doğru yapılması, özellikle sulama kanallarındaki tortu temizliklerinin sulama mevsimi dışında gerçekleştirilmesi, makinalı temizliklerden sonra gelişecek yabancıotlara karşı kimyasal savaşım yöntemlerinin uygulanması gerekir.
Sulama kanallarında, sulama mevsimi içinde ve kanalda su bulunduğu dönemlerde, belirli kanal bölümlerinde yapılan makinalı temizliklerin istenilen sonucu vermeyeceği, tortunun kanal içinde taşınıp, kanalın diğer bölümlerinde birikeceği gözönünde bulundurulmalıdır.
7.3.2. Biçme
Biçme etkili ve çevre sorunları açısından kimyasal savaşıma göre daha az sakıncalı bir yöntem olmakla birlikte; uygulanması zaman almakta, etki süresi yetersiz kalmakta ve sık sık yinelenmesi gerektiğinden, pahalıya malolmaktadır.
Su yabancıotlarının biçilebilmesi için, biçme araçları çeşitli su araçlarına takıIarak, değişik tip ve kapasitede biçme kayıkları üretilmiştir. Biçilip su yüzeyine çıkan yabancıotların, toplanıp kıyıya taşınması için de, bu kayıklar yardımcı aletlerle donatılmıştır.
Biçme kayıkları doğal ve yapay göller ile regülatör membalarında kullanılabilmektedir. Sulama ve boşaltma kanallarında ise gerek su derinliği gerekse sanat yapıları yüzünden kullanım güçlükleri bulunmaktadır.
7.4. Biyolojik Mücadele
Bkz. " Su yabancıotları ile Biyolojik Mücadele "
7.5. Kimyasal Mücadele
Sulama sistemlerinde ve özellikle sulama kanallarındaki sualtı, sualtı-yüze yüzen yabancıotlara karşı uzun yıllardan bu yana, çok değişik ilaçlarla, kimyasal savaşım önerilmiş, ancak bunların yaygınlaştırılması mümkün olmamıştır. Son yıllarda dothall bileşimli ilaçlar uygulamaya verilmiştir.
7.5.1 . İlaçlama Zamanının Tespiti
Sualtı, sualtı-yüzen ve yüzen yabancıotlara karşı en uygun ilaçlama zamanı yabancıotların hızla geliştikleri ve sualtı yabancıotlarının henüz su yüzeyine ulaşmadıkları erken dönemlerdir. Bu zamanın belirlenebilmesi için, ilgili yönergeler uyarınca, yaklaşık 15 gün aralıklarla, kanallarda yabancıot gelişmesinin izlenmesi gerekmektedir. Suyu berrak olan kanallarda, yabancıot türleri ve örtü oranları kolayca gözlenebilir. Suyu bulanık olan kanallarda ise, tırmık yardımı ile yabancıot türleri ile gelişme dönemleri belirlenebilir ve örtü yüzde oranları konusunda bilgi toplanabilir.
Bu işlemin yapılmaması durumunda; sorun hızla büyümekte, ilaçlama gecikmekte, ilacın etkinliği azalmakta, sulama suyu gereksiniminin arttığı dönemde kısıtlamalara uyulması güçleşmektedir. Sonuçta mekaniksel yöntemlere başvurulmakta ancak, istenilen sonuç geçici olarak sağlanmakta ve pahalı bir yöntem uygulanmış olmaktadır.
Bir sulama mevsiminde yapılacak ilaçlama sayısı, iklim ve su koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Sulama mevsiminden önce tortu temizliği yapılmış ya da tortu sorununun yoğun olmadığı kanallarda, sulamanın en yüksek düzeye ulaşmasından 2 hafta önce yapılacak i uygulamanın, yeterli olması mümkündür. Ancak, kıyı bölgelerde uygulama sayısının 2-3'e çıkması gerekebilir.
7.5.2. Kullanılacak ilaçlar ve Dozları
Bakınız (Kullanılan Etkili Madde)
7.5.3. ilaçlama Tekniği
7.5.3.1.Su Akışı Olan Kanallarda
Su akışı olan sulama ve boşaltma kanallarında suya verilen ilaçlı su, akış nedeniyle yabancıotları yıkayıp geçmektedir. Bu nedenle ilaçlı suyun yabancıotlarla dokunum süresi (uygulama süresi) önem kazanmaktadır. Kullanılacak ilaç miktarının bulunmasında aşağıdaki eşitlikten yararlanılmaktadır.
M=(dxDxt) / 1000
M: ilaç miktarı (litre)
D : Kanal debisi (m3/s)
t : Dokunum süresi (uygulama süresi) (s) d : Uygulama yoğunluğu (doz) (ppm ilaç)
Burada dokunum süresi (uygulama süresi)'nin ne kadar olması gerektiği önemli bir konudur. Dokunum süresi genelde 3 saat (3x60x60=10800 s)'tir ve eşitlikte de bu süre kullanılmaktadır. Kullanılacak ilaç miktarı bu eşitlik aracılığı ile hazırlanmış olan Çizelge i 'den yararlanılarak ta bulunabilir.
Hesaplanan ilaç, bir püskürtücünün deposunda, 10:1 ya da 20:1 (su:iIaç) oranında, su ile karıştırılarak, "istasyon" olarak adlandırılan uygulama noktasından suya sıkıIır. Püskürtücü, hesaplanan ve su ile karıştırılarak depoya konulan ilacı, 3 saatlik süre içinde suya verecek şekilde ayarlanır.
Daha basit bir yöntem olarak, hesaplanan ilaç su ile karıştırılmadan, orijinal ambalajının ağzına takılacak bir musluk aracılığı ile yine 3 saatte kanal suyuna verilebilir.
Bir kanalda, istasyon sayısı(ilaçlama noktası sayısı) suyun fiziksel ve kimyasal nitelikleri(sıcaklık, sertlik, bulanıklılık, pH, ışıklanma durumu vb.) ile yabancıot tür ve yoğunluklarına göre değişebilir.Bu uzaklığın genelde 8- 10 km olduğu kabul edilmektedir.
Ancak istasyon aralıklarının belirlenmesinde en uygun yöntem, bir istasyonda yapılacak uygulamadan sonra, ilacın yabancıotlara etkili olduğu kanal uzunluğunun saptanması ve bu uzaklığın istasyon aralığı olarak kabul edilmesidir.
İlacın etkili uzaklığının 8-10 km olması yüzünden, daha uzun ve tümünde yabancıot sorunu bulunan kanallarda, her uygulama noktasındaki debi göz önüne alınarak, uygulanacak ilaç yeniden hesaplanır.
Boşaltma kanallarında yapılacak uygulamalarda, uygulama yapılacak kanal sularının nereye boşaltılacağı önemli bir konudur. Doğal su kaynakları ( göl, lagun vb.)' na açılan boşaltma kanallarında bu uygulamalar yapılmamalıdır.
7.5.3.2. Durgun Su Bulunan Boşaltma Kanallarında
Durgun su bulunan boşaltma kanallarında yapılacak uygulamalarda ilaç su aracına yüklenmiş püskürtücü aracılığı ile su yüzeyine püskürtülür ve zaman zaman su içine sıkılabilir İlaçlar 10:1- 20:1 (su: ilaç) oranında sulandırılarak uygulanır. Uygulama yapılacak kanalın her iki yanında yürüyen iki kişi püskürtme tabancaları ile de uygulama yapabilir. Su ilaçlamalarında kullanılan ilaçlar su canlıları ve özelliklede balaklar için doğrudan öldürücü olmazsa da , ölen ve ayrışan yabancıotların neden olduğu oksijen azalmasından doğacak ölümler görülebilir. Bu nedenle durgun su bulunan alanlarda yapılacak uygulamalarda, uygulama alanının 1:2 yada i :3'lük bölümünün ilaçlanması, geri kalan alanlarda da 10-14 gün sonra uygulama yapılması gerekir.
Durgun sularda uygulama için gerekli ilaç miktarı, aşağıdaki eşitlik yardımıyla bulunur.
M=(dxExBxD) / 1000
M= Kullanılacak ilaç miktarı ( 1 )
d = Uygulama yoğunluğu (ppm ilaç)
E = Uygulama alanının eni (m )
B= Uygulama alanının boyu (m)
D= Suyun ortalama derinliği (m)
Suları doğal su kaynaklarına boşalan kanallarda bu uygulamalar yapılmamalıdır.
7.5.4. Uygulama İle İlgili Yasaklama Ve Kısıtlamalar
İlaçlanmış kanallardaki suyun insanlar, evcil hayvanlar ve kültür bitkilerine zarar vermesini önlemek için kanal suyu 48 saat süre ile içme, kullanma, hayvan sulama ve sulama suyu olarak kullanılmamalıdır.
Bunun sağlanabilmesi için uygulamadan bir hafta önce üreticiye ve çevre halkına duyuru yapılması gerekir.
Sulamalarda, sulama mevsimi içinde sulamaya 48 saat ara verilemeyeceği , bu nedenle uygulama yapılamayacağı ifade edilmektedir.n.m;ak kanalda yabancıot sorunu varsa, debi büyük ölçüde düşeceğinden, sulama için yeterli su zaten sağlanamamaktadır. Bu durumda genelIikle, mekaniksel temizliğe başvurulmaktadır. Ancak kimyasal savaşım için önerilen 48 saat'lik kısıtlama süresinde kanalın çok sınırlı bir bölümünde mekaniksel temizlik yapılabilmektedir.
Sulama planlamaları sırasında, sulama mevsimi içinde yapılacak ilaçlamalar için su dağıtımında kısıtlama yapılacağı, önceden gözönüne alınırsa, kısıtlamadan doğan sorunlar çözülebilir ve kısıtlama süresi sonunda üreticiye istediği su rahatlıkla verilebilir.
Endothall balıklar için zehirlidir. Bu nedenle, uygulamalar süresince, balık üretim alanlarına kanaldan su alınması engellenmelidir.
7.5.5.Uygulamaların Değerlendirilmesi
Uygulamadan genellikle i hafta sonra yabancıotlarda türlere bağlı olarak; renk açılması ya da koyulaşması, dokuların yumuşaması ya da sertleşerek camsı bir görünüm alması şeklinde ölüm belirtileri görülmekte, 2 hafta sonra da ölen bitkiler çürüyüp parçalanarak tabana çökmekte ya da taşınmaktadır. Gövdeleri güçlü bazı türler, yapraklarını kaybetmekle birlikte, sapları su içinde daha uzun bir süre kalabilmekte ve yeniden sürgün verebilmektedir.
önerilen ilaç, uygun gelişme dönemlerinde uygulandığında, birçok yabancıot tütünün, bir uygulama ile tüm sulama mevsimi süresince denetlenmesi mümkündür. Ancak ilacın dokunum etkili oluşu yüzünden yabancıotların tohum ve toprakaltı bölümleri etkilenmemekte, bu yüzden su koşullarının uygun olduğu yerlerde, uygulamadan i ay sonra yeni gelişmeler başlamaktadır.Bu durumda ilk uygulamadan 30-45 gün sonra,ikinci uygulamanın yapılması gerekir.
Başarılı yabancıot uygulamalarından sonra da, aynı kanal ya da kanal sistemlerinde, ertesi yıl yabancıot sorunları oluşacaktır. Bunun başlıca nedeni, sisteme su ile taşınarak yeniden bulaşan yabancıotlarla, tortu içinde kalan ve ilaçtan etkilenmeyen yabancıot bölümlerinin yeniden gelişmesidir. Ancak sürekli uygulamalar sonucunda, yabancot tür ve yoğunluklarında önemli azalmalar görülmektedir. özelIikle beton kaplamalı sulama kanallarında,kimyasal savaşımı izleyen yılda, tortu temizliği yapılabilirse, su yabancıotu sorunları yeniden tortu birikinceye kadar, ertelenmiş olur.
Uygulamalar, önerilere uygun olarak gerçekleştirildiğinde sonuçlar olumludur. önerilere uyulmaması, yabacıotların iyi tanınmaması, kullanılacak ilaç miktarının yanlış hesaplanması, uygulamaların zamanında yapılmaması durumunda beklenen sonuç alınamaz.
|
Çizelge1.Su akışı olan kanallarda algler ile sualtı ve yüzen yabancıodara karşı uygulama noktalarındaki kanal debilerine bağlı olarak bir istasyonda kullanılacak ilaç miktarları |
|||||
|
Kanal Debisi (m3/s) |
İlaç Miktarı(l) |
Kanal Debisi (m3/s) |
ilaç 4.2 ppmv ilaç (*) |
Miktarı(1) 12.5 ppmv ilaç (**) |
|
|
4.2 ppmv ilaç (*) |
12.5 ppmv ilaç (**) |
||||
|
0.100 |
4.54 |
13.50 |
2.600 |
117.94 |
351.00 |
|
0.200 |
9.07 |
27.00 |
2.700 |
122.47 |
364.50 |
|
0.300 |
13.61 |
40.50 |
2.800 |
127.00 |
378.00 |
|
0.400 |
18.14 |
54.00 |
2.900 |
131.54 |
391.50 |
|
0.500 |
22.68 |
67.50 |
3.000 |
136.08 |
405.00 |
|
0.600 |
27.22 |
81.00 |
3.1 00 |
140.62 |
418.50 |
|
0.700 |
31.75 |
94.50 |
3.200 |
145.15 |
432.00 |
|
0.800 |
36.29 |
108.00 |
3.300 |
149.69 |
445.50 |
|
0.900 |
40.82 |
121.50 |
3.400 |
154.22 |
4"iQOO |
|
1. 000 |
45.36 |
135.00 |
3.500 |
158.76 |
472.50 |
|
1.100 |
49.90 |
148.50 |
3.600 |
163.30 |
486.00 |
|
1.200 |
54.43 |
162.00 |
3.700 |
167.83 |
499.50 |
|
1.300 |
58.97 |
175.50 |
3.800 |
172.37 |
513.00 |
|
1.400 |
63.50 |
189.00 |
3.900 |
176.90 |
526.50 |
|
1.500 |
68.04 |
202.50 |
4.000 |
181.44 |
540.00 |
|
1.600 |
72.58 |
216.00 |
4.100 |
195.98 |
553.50 |
|
1.700 |
77.11 |
229.50 |
4.200 |
190.51 |
567.00 |
|
1.800 |
81.65 |
243.00 |
4:300 |
195.05 |
580.50 |
|
1.900 |
86.18 |
256.50 |
4.400 |
199.58 |
594.00 |
|
2.000 |
90.72 |
270.00 |
4.500 |
204.12 |
607.50 |
|
2.100 |
95.26 |
283.50 |
4.600 |
208.66 |
621.00 |
|
2.200 |
99.79 |
297.00 |
4.700 |
213.19 |
634.50 |
|
2.300 |
104.33 |
310.50 |
4.800 |
217.73 |
648.00 |
|
2.400 |
108.86 |
324.00 |
4.900 |
222.26 |
661.50 |
|
2.500 |
113.40 |
337.50 |
5.000 |
226.80 |
675.00 |
* İpliksi alglere karşı uygulanacak yoğunluk
** Su avizeleri, sualtı yabancıotları ve yüzen yabancıotlara karşı uygulanacak yoğunluk.
Facebook'ta Yayınla>