Prunus necrotic ringspot ilarvirus (PNRSV)
1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Virüs 23, 25 ve 27 nm çapında izometrik tek sarmal RNA yapısında partiküllere sahiptir. Her bir partikülün nükleik asit oram %16, protein oranı ise %84'tür. Prunus necrotic ringspot ilarvirus*\x kalem, aşı gözü, tohum ve polen ile taşınır. Tohumla taşınma oranı, Prunus pennsyivanicarda %80'nin üzerinde, Mahlep e %53, Kuş kirazı %15'tir. Şeftali tohumları ile düşük oranda taşındığı saptanmıştır. Virüs mekanik olarak da taşınır. Ancak bitkilerin birbirleri ile temasıyla taşınmaz.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Virüsün belirtileri bazı konukçularda süreklidir. Bazı konukçularında ise latent olarak kalır.
Kirazlarda, İlkbaharda ağaçta sürgün başladıktan hemen sonra, yapraklarda açık ve koyu yeşil beneklenme, nekrotik çizgi ve halkalar şeklinde lekeler görülür. Bu lekeler genellikle şekilsiz olup nadiren yuvarlaktır. Zamanla lekeler dökülünce yaprak delik deşik bir görünüm alır. Ayrıca yaprak şekli bozulur. Belirtiler çeşide göre değişebilir
Vişnelerde ise; enfeksiyonun ilk yılında, hastalığa yakalanan ağaçlar çiçek açmaz, kapalı tomurcuk halinde kalarak kahverengileşir ve kurur. Açan çiçeklerde ise taç yapraklar ve dişi organ oluşmaz. Yaprak tomurcuklan geç ve zor teşekkül eder. Yapraklar normale göre daha küçük, şekilleri bozuk, kenarları yukarıya doğru kıvrık olur. Aynı zamanda, yapraklarda açık yeşil halkalı lekeler, çizgiler ve kahverengi nekrotik lekeler oluşabilir. Bu lekeler daha sonra dökülür ve yaprak delik deşik bir görünüm kazanır. Enfeksiyonun ikinci yılında, çiçek ve yaprak oluşumu normale döner. Yaşlı yapraklarda nekrotik ve halkalı lekeler görülmezken, genç yapraklarda hafif san mozaik benzeri lekeler görülür. İkinci yıl gelişen sürgünlerin yapraklarında enasyonlar oluşabilir. Şiddetli enfeksiyonlarda çıplak sürgün oluşumu görülür. Bunu, ağaçlarda gelişme geriliği ve ölüm takip eder.
Şeftali yapraklarında ise kahverengi çizgi ve halkalara yol açar. Virüs %50'ye kadar verim düşüklüğüne ve fidanlıklarda da %60'a kadar anaç kalem uyuşmazlığına sebep olmaktadır.
Ülkemizde sert çekirdekli meyve yetiştirilen bölgelerde sınırlı olarak görülmektedir.
3. KONUKÇULARI
Kiraz, vişne, erik, şeftali, kayısı, mahlep, badem, badem, gül, şerbetçi otu ve hıyar, virüsün konukçuları arasındadır.
4. MÜCADELESİ
- Yeni kurulan fidanlık ve bahçelerin eski bahçelerden uzakta, virüsten ari fidanlarla kurulması gereklidir.
- Fidanlıklar her vejetasyon döneminde kontrol edilerek, hastalık belirtileri gösteren fidanların hemen sökülüp yok edilmesi hastalığın yayılma oranını azaltır.
- Sertiflkasyon programı dahilinde elde edilen sağlıklı üretim materyali ve fidan kullanılmalıdır.
Facebook'ta Yayınla>