KÖY EL SANATLARI (GENEL VE KÖY EL SANATLARI TÜRLERİ)
Köyde yaşayan insan çiftçilik yapar. Çiftçilerin ve ailelerinin çiftçilikten artan zamanları vardır. Bu zamanlar değerlendirilirse, hem kendi ihtiyaçlarını karşılar, hem de ek bir gelir elde edebilirler.
Bu boş işgücü nasıl değerlendirilerek ek gelire dönüştürülebilir.
Elbette ki "köy el sanatlarıyla" İşte bu dersimizde bu konuyu inceleyeceğiz.
KÖY EL SANATLARI TANIMI VE KAPSAMI
-Hayatını çiftçilikle kazanan köyde oturan nüfusun, yöresindeki hammaddelerden yararlanarak boş geçen zamanını değerlendirmek, boş işgücünü değerlendirmek, elde ettiği ürünlerle hem yaşam düzeyini yükseltmek hem de fazlasını satarak ek bir gelir elde etmek amacıyla uğraştıkları yardımcı sanatlara "köy el sanatları" denir.
-Kentlerde bir kesim tarafından kazanç vasıtası olarak meşgul olunan sanatlar "köy el sanatları" kapsamına girmez, bunlar küçük el sanatlarıdır.
-Çiftçi hayatını kazanmak için tarımsal maddeler üretir. Bunlar buğday, arpa, çeltik, tütün, yün, pamuk, süt, et, tavuk, fındık, yumurta v.b.
-Çiftçi bunları değerlendirerek daha yüksek fiyata satabilir.
-Bazı ürünler vardır ki, köy el sanatları yoluyla daha değerli bir ürüne dönüştürülerek daha fazla gelir getirebilir.
Resim 1. Köy el sanatları, çiftçinin ihtiyacını karşıladığı gibi ek gelirde sağlamaktadır.
-örneğin; yün, el dokuması bir halıya, pamuk ve keten, bir dokumaya, kenevir sicime ve urgana, söğüt bir sepete dönüşebilir.
-Kaynağı tarımsal olmayan maddelerde köy el sanatları yoluyla değerlendirilebilirler. Oltu ve Eskişehir taşlarının değerlendirilmesi gibi.
KÖY EL SANATLARININ ÖNEMİ
Ülkemizin ekonomik ve sosyal yapısı içinde köy el sanatlarının eskiden beri önemi çok büyük olmuştur. Köy el sanatlarının ülkenin ekonomik ve sosyal hayatı üzerindeki olumlu etkileri vardır.
Bu olumlu etkiler:
a) Köy el sanatları bir gelir kaynağıdır.
Tarımdan elde edilen gelire ek olarak dokunan halılar, örülen çoraplar atkılar, dokumalar, oymalar ve diğer el sanatı ürünlerinin ihtiyaç fazlası satılarak önemli bir gelir sağlar.
b) Boş zamanları ve boş işgüçlerini değerlendirir.
Çiftçilikten artan zaman, ayrıca kadın, çocuk, yaşlı bireylerin işgücü köy el sanatlarıyla kârlı bir uğraşa dönüşür.
Resim 2. Köy el sanatları köydeki boş zamanları değerlendirir.
c) Yöredeki hammaddeyi değerlendirir.
Çiftçinin yöresinde bulunan madenleri, taşları ve toprakları değerlendirmesi açısından köy el sanatlarının ayrı bir önemi vardır.
d) Tarımsal bazı hammaddeleri değerlendirir.
Ülkemizde tarım yoluyla üretilen yün, tiftik, pamuk, keten, kenevir, orman ürünlerimiz, hayvanlarımızın derileri ve diğer ürünleriyle, bazı bitkilerin ince dalları, hububat sapları v.b. birçok ürün köy el sanatları içinde değer kazandırılarak daha değerli ürünlere dönüştürülürler.
Resim 3. Köy el sanatları çiftçinin boş işgücünü de değerlendirir.
e) Tarımsal ve Endüstriyel artıkları değerlendirir.
Hububat sapları, mısır koçan yaprakları, kontrplak kat artıkları ve kaplama artıkları bu yolla değerlendirilenlerden bazılarıdır.
f) Ailedeki hasta ve sakat bireylerin işgüçlerini değerlendirir.
g) İşsizliğin çözümüne yardımcı olur.
İşsizlik ülkemizin ve dünyanın en büyük sorunlarından biridir. Köy el sanatları yaygınlaştırılarak, sorunun çözümüne bir ölçüde yardımcı olunabilir.
h) Doğal afetlerden gelecek zararları kısmen de olsa önler:
- Ülkemizde tarım büyük ölçüde doğa koşullarına bağımlıdır.
- Dolu, yağmur, sel, don veya kuraklık çiftçinin bir yıllık emeğinin bir anda yok olmasına neden olabilir.
- Böyle durumlarda, köy el sanatları yoluyla elde edilen yan gelir, yaraları bir ölçüde sarmada etkili olacaktır.
I) Gelenek ve görenekleri yaşatır.
Atalarımızdan kalma kökü yüzyıllara dayanan gelenek ve göreneklerimizin yaşaması köy el sanatlarıyla nesilden nesile geçmesi sağlanmaktadır.
Resim 4. Köy el sanatları yörelerin bir çok hammaddesini değerlendirir.
i) Turizm Gelirini artırır.
- EI sanatları ürünleri turistlere her zaman cazip gelmektedir.
- Bu yönüyle el sanatları ülkemize döviz kazandırmaktadır.
j) Büyük sabit yatırım ve tesis sermayesi gerektirmez.
Köy el sanatları için küçük bir sermaye ayrılarak alınacak tezgah veya ufak tefek araçlar yeterlidir. Bu araçlar evin bir köşesine kurulabilir.
Resim 5. Halı dokumacılığı köy el sanatlarının çok önemli bir koludur.
k) Diğer yararları
Bütün bunlara ek olarak köy el sanatları köyde ve toplumda sosyal dayanışmayı artırır.
Resim 6. Köy el sanatları turizmin gelişmesine yardımcı olur.
KÖY EL SANATLARININ SINIFLANDIRILMASI
Köy el sanatları çeşit olarak çok zengin olduğundan, sınıflandırılması da zordur.
Sınıflandırma yapılırken çeşitli ölçüler göz önüne alınabilir.
Yaptıkları işe göre, hammadde!erine göre, tekniklerine göre, üretildikleri yörelerine göre sınıflandırmalar yapılabilir.
İşledikleri hammaddelere göre köy el sanatları nasıl sınıflandırılır.
1 - Lif İşleyen EI Sanatları:
Halı, kilim, örgü işleri vb.
2- Ağaç işleyen el sanatları:
Dokuma tezgahı, kapı, pencere, biblo, araba vb. gibi
3- Taş işleyen el sanâtları:
Çeşme, havuz, mihrap, mezar taşları, değirmen taşları vb.
4- Toprak işleyen el sanatları:
Çanak, çömlek, çinicilik, seramik vs.
5- Maden işleyen el sanatları
Mutfak araçları, marangoz araçları, ısınma araçları, altın gümüş eşya.
6- Deri ve hayvancılık artıkları işleyen el sanatları
Giyim eşyası, hayvan koşum takımları, çeşitli eşyalara sap yapımı vb.
7- İnce dallar, saplar ve ağaç şeritleri işleyen el sanatları.
Resim 7. Köy el sanatları, gelenek ve göreneklerimizin yaşamasını sağlar.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ KÖY EL SANATLARI ÇALIŞMALARI
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yasanın verdiği görev ve yetkiyle köy el sanatları konusunda ne gibi çalışmalar yapmaktadır?
- Köylerde istihdam imkanlarını geliştirmek amacıyla el sanatlarının geliştirilmesine ilişkin projeler yapar.
-Köy el sanatlarının yayılmasını tanıtılmasını sağlayıcı tedbirler alır.
-Köy el sanatları mamullerin pazarlanmasını kolaylaştırıcı önlemler alır.
- Bu konuda taşra teşkilatlarına yardımcı olur.
Resim 8. Köy el sanatları işsizliğin çözümüne yardımcı olur.
Tarım ve Köyişlerinin köy el sanatları konularında eğitim çalışmaları iki bölümde yapılmaktadır.
a) Gezici köy kursları
Bakanlığın İI Müdürlükleri tarafından köylerde üç ay süreli halı kilim dokumacılığı kursları açılmaktadır. Bu kurslara 14 yaşından küçük köylü kızları katılmaktadır. Kursun sonunda dokunan halılar sergilenir.
Resim 9. Köy el sanatları doğal afetlerin etkisini azaltır.
b) EI sanatları Eğitim Merkezleri:
Bu merkezler:
- Çiftçi çocuklarına el sanatlarını öğreterek onları meslek Sahibi yapar.
- EI sanatlarıyla uğraşanların bilgi ve becerilerini artırıcı çalışmalar yapar.
- EI sanatları ürünler pazar taleplerine göre üretimi yönlendirir.
- Mahalli motifleri araştırır ve yaşatmak için çalışmalar yapar.
Bu merkezlerde eğitim 8 ay sürelidir. Kursiyerlerin yatma, yeme, giyim, temizlik malzemesi ihtiyaçları bakanlıkça karşılanır.
Resim 10. Köy el sanatları işbirliğini geliştirir.
EĞİTİM SİSTEMİNİ TAMAMLAYAN DİĞER FAALİYETLER
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığının el sanatları faaliyeti Teşkilatlanma ve Destekleme Müdürlüğünce düzenlenmektedir.
Teşkilatlanma Destekleme Genel Müdürlüğünün bu konudaki faaliyetleri nelerdir?
a) Tezgah üretim faaliyetleri:
Gerek açılan kurslarda kullanmak, gerekse kurs ve eğitim merkezi mezunlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere Düzce Eğitim Merkezinde tezgah üretilmektedir.
b) Desen üretim faaliyetleri:
1967 yılından beri çeşitli yörelerde orijinal desen taraması yapılmaktadır. Eğitim merkezlerinde bu desenler kullanılmaktadır.
c) Teşkilatlanma ve mali destek faaliyetleri:
EI halıcılığı konusunda kooperatifleşme desteklenmekte ve kooperatifçilik çalışmaları yürütülmektedir.
ç) Araştırma faaliyetleri:
Halıcılık konusunda bilgi birikimi ve beceriyi ortaya çıkarmak ve yeni nesillere aktarmak için çalışmalar yapılmaktadır.
d) Tanıtım Faaliyetleri:
Halıcılıkta elde edilen ürünlerin yurt içi ve yurt dışında tanıtımı için çalışmalar yapılmaktadır.
Resim 11. Tarım Köyişleri Bakanlığının bir elsanatları eğitim merkezi ve öğrencileri.
Facebook'ta Yayınla>