Bu ders iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kooperatifin faydaları, ikinci bölümde bir kooperatifin nasıl kurulduğu anlatılacaktır.
KOOPERATİFİN FAYDALARI
- Kooperatifçilik "Birlikten kuvvet doğar. Bir elin nesi var, iki elin sesi var" atasözümüz de belirtildiği gibi bir güç odağı ve iktisadi faaliyetler için bir baskı aracıdır.
- Kooperatif, fertlerin tek tek altından kalkamayacakları işleri gerçekleştiren mükemmel bir dayanışma kuruluşudur.
- Kooperatifçilik gelir dağılımından zarar görenlerin, bu zararlarını etkisiz hale getirmede (dağıtımda) denge oluşturan bir teşekküldür.
- Kooperatifçilikle, maddi ve manevi ihtiyaçların en az gider ve maliyetle ortakların ayağında giderilmesi mümkün olabilmektedir. Diğer bir ifadeyle üretici ile tüketici arasındaki kademeler kooperatifler vasıtasıyla ya tamamen kalkmakta veya en aza inmektedir.
- Kooperatifçilikle, emek ve ürünün gerçek değerini bulması sağlanabilir. Diğer bir ifadeyle kooperatifler fiyatın oluşmasında üreticinin zararlarının bertaraf edilmesinde bir sigorta görevi ifa eder.
- Kooperatifler bencilliği (egoizm) önler. Kendi çıkarlarını hesaba katmadan başkaları lehine karşılıklı olarak çaba harcanmasına hizmet eder. Bu fonksiyonlarıyla kooperatifler insani ve ahlaki kuruluşlardır.
- Kooperatifleşmeyle israf önlenir. Maliyet düşer, üretim artar ve verimlilik yükselir.
- Kooperatifler birer demokrasi okuludur. Seçimle göreve gelip, seçimle görevden ayrılma sayesinde toplum ihtiyaçlarına daha kısa sürede cevap verme, insana hizmet konusunda en güzel fırsatları veren kurumlardır.
- Tüketici güvenilir, kontrolden geçmiş besin maddelerine kavuşmuş olur.
- Pazarda fiyatların aşırı derecede yükselmesine kooperatifler engel olur. Bu suretle tüketicinin korunmasına hizmet edilmiş olur.
- İstihdam sağlanmasında kooperatifler büyük rol oynayabilir. Bütün ülkeyi kaplayacak tesisleri, fabrikaları, emtia depoları, satış mağazaları ve eğitim kurumları ile kooperatifler işsizliğe karşı düşünülecek çarelerin birisi, belki de en etkilisidir.
KOOPERATİF KURULUŞ İŞLEMLERI
Tarımsal amaçlı kooperatifler, tarımsal bir faaliyeti gerçekleştirmek üzere köy, belde ve ilçe gibi yerleşim merkezlerinde kurulabilmektedir.
Kuruluş işlemlerine geçmeden önce bu bölümde geçecek bazı kelimeleri ve anlamlarını açıklayalım.
Kooperatif ortağı kimdir? Tüketici veya üretici olarak veyahut ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bir kooperatifi oluşturan insanlardır.
Müteşebbis heyet nedir? Kooperatif kurmak üzere bir araya gelen 75 kişiden oluşan topluluk.
Anasözleşme nedir? Kooperatifin unvanı, yönetim merkezi, çalışma konuları ile uygulayacağı hükümleri sırasıyla ve yazılı olarak gösteren maddelerin hepsine denir.
Kuruluş Etüd Raporu Nedir? Kooperatifin kurulacağı yerleşim merkezi/ merkezleri hakkında tarımsal potansiyel, alt yapı ve sosyo- ekonomik durum hakkında bilgi veren araştırma raporudur.
Kuruluş Sermayesi Teslim Tutanağı Nedir? Kurucu ortaklar tarafından taahhüt edilen sermayenin 1/4`ünün Bakanlık İI Müdürlüğünce emanete alındığını gösteren belgedir.
Bakanlık onayı nedir? Kooperatif kuruluşunun mevzuata uygunluğunu belirten anasözleşme üzerindeki Bakanlığın imza, onay kaşesi ve mühürüdür.
Tescil nedir? Kooperatif unvanının ve anasözleşmesinin Mahalli Ticaret Sicil Memurluğuna kayıt ettirilmesidir.
İlan nedir? Kooperatifin kuruluşunun, unvanının anasözleşmesinin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanen yayınlanmasıdır.
KOOPERATİF KURARKEN HANGİ İŞLEMLERİ YAPARIZ ?
- Bir yerleşim merkezinde, tarımsal faaliyette bulunmak amacıyla kooperatif kurmak için (15) çiftçiden oluşan bir müteşebbis heyet teşkil edilir.
- Müteşebbis heyette yer alan çiftçilerin imzasını taşıyan ve kurulacak kooperatif türüne göre kooperatif kurma talebini belirten dilekçeye ikametgah belgeleri eklenerek Bakanlık İI Müdürlüğüne verilir.
- Kurulacak kooperatifin türüne göre Bakanlık İI Müdürlüğünce kooperatif kurulacak yerleşim merkezinin / merkezlerinin zirai kaynak ve potansiyeli, alt yapı, sosyo-ekonomik durumları etüt edilir. Tespitler "Kooperatif Kuruluş Etüt Raporu"nda belirtilerek Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü'ne bildirilir.
- Kuruluş etüt raporu Bakanlıkça (Genel Müdürlük) değerlendirilip kooperatifin kurulması uygun görüldüğü taktirde yeteri kadar anasözleşme (kurucu ortaklara verilmek üzere) bir yazı ekinde İI Müdürlüğüne gönderilir.
- Bakanlıkça gönderilen anasözleşmelerin tutarı (1 adedi 1.000.000.- TL.) kurucu ortaklarca Çiftçi ve Kooperatifçilik Tanıtma, Eğitim ve ödüllendirme Fonu'nun T.C. Ziraat Bankası Ulus/Ankara şubesinin 30447-2744.4 nolu hesabına yatırılmasından sonra anasözleşmeler Bakanlık İI Müdürlüğünce kurucu ortaklara teslim edilir.
- Anasözleşmelerde, kurucu ortaklar tarafından doldurulmak üzere boş bırakılan yerler usulüne uygun olarak doldurulur ve noter huzurunda imza edilir.
- Her bir kurucu ortak tarafından peşin ödenen sermaye paylarından oluşan kuruluş sermayesi Bakanlık İI Müdürlüğünce emanete alınır.
- Mevcut anasözleşmelere göre bir ortak kooperatife girerken en az (10) pay taahhüt etmek zorundadır. Bir ortaklık payının değeri 100.000.- TL. dır. Bı~na göre; bir ortak en az 1.000.000.- TL. taahhüt edecek ve i/4`ü olan 250.000.- TL. nı peşin ödeyecektir.
- Hazırlanan kuruluş evrakları (anasözleşme, kuruluş sermayesi teslim tutanağı, anasözleşmelerin ücretinin yatırıldığına dair dekont ve diğer belgeler) Bakanlık İI Müdürlüğüne incelenmek üzere verilir. Eksik bulunmadığı taktirde kuruluş evrakı bir yazı ekinde kuruluş izni almak üzere Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü'ne gönderilir.
- Bakanlığın kooperatife kuruluş izni vermesinden sonra kurucu ortaklar Mahalli Ticaret Sicili Memurluğuna müracaat ederek kooperatifin tescilini talep ederler.
- Ticaret Sicil Memurluğu kooperatifin ünvanını Sicil Defterine kaydederek anasözleşmelere tescil şerhini verir. Ayrıca 1163 Sayılı Kanunun 3. maddesinde sayılan hususların ilanı için ilan beyannamesini tanzim eder.
- Kooperatifin kuruluşuna ait ilan beyannamesinde belirtilen hususların Ankara'da yayımlanan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edilmesiyle kooperatifin kuruluşu hukuken tamamlanmış olur.
- Kuruluş tescil ve ilanını gösteren belgelerle Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü'ne müracaat edildiğinde verilen talimat ile İI Müdürlüğünce emanette tutulan kuruluş sermayesi kurucu ortaklara iade edilir.
Facebook'ta Yayınla>