1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Hastalık etmeni CLRV, 28 nm çapında izometrik yapıda bir nepovirüstür. Virüs tek sarmal RNA'dan oluşur.
CLRV vejetatif üretim materyali ve kamalı nematodlar (Xıphinema coxi, X.diversicaiıdaiıtm ve X.vuittenezi) ile taşınır. Virüs çoğu doğal konukçularında (%0.5-35) ve bir çok otsu konukçuda (%I00) tohumla taşınır. Bu virüsün ceviz, huş ağacı ve karaağaçta polenle taşındığı bildirilmektedir.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Belirtiler genellikle yapraklarda ve gövdede ortaya çıkar. Hastalığın şiddeti, konukçu ve virüs izolatına bağlıdır.
CLRV ile bulaşık kirazda, özellikle vişnede yapraklar sararır ve yukarıya doğru kıvrılır, yapraklar kırılgan bir yapı kazanır, hassas çeşitlerde erguvani renk oluşur ve bunu genellikle yaprak dökülmesi izler
Bulaşık ağaçlarda çiçeklenme üç hafta kadar gecikir. Çiçeklenmedeki bu gecikme virüsün teşhisinde önemli rol oynar. Hastalık, ağaçta başladığı kısımdan geriye doğru sürekli ilerleyerek gövdeye ulaşır ve ağacın ölümüne neden olabilir. Bu hastalık kirazlarda sınırlı bir ekonomik öneme sahiptir. Virüs bütün sert çekirdekli türleri hastalandırabilmekle birlikte, görülme sıklığı düşüktür.
Hastalık başlangıçta ince sürgünlerde yılda 20-40 cm arasında, daha sonra kaim sürgünlerde yılda 1-2 m ilerler. Polenle çiçeğin bulaşmasından 5-10 yıl sonra, hastalık aşı noktasına ulaşır. Burada dayanıklı anacın reaksiyonu sonucu, ksilem ve floem dokularında nekroz oluşur ve bu nekroz 3-6 yıl içerisinde ilerleyerek aşı noktasını çepeçevre kuşatıp her iki yönde özsu akışını önler. Sadece kabuk altında görülebilen bu nekroza "siyah çizgi" adı verilir. Hastalıklı ağaçlar ilk bulaşan daldan başlayarak yavaş yavaş sararır ve solar.
Bu hastalık cevizlerde de etkilidir. Cevizlerde iki tip belirti görülür. Eğer anaç ve kalem yerli kültür cevizi Juglans regia ise, cevizde sadece yapraklarda halkalı leke tipinde belirtiler görülür. Gelişme ve verimde % 10-20 azalma meydana gelir, ağaçlar gittikçe zayıflar ve hızla yaşlanır. J.nigra ve J.hindsii ile bunların melezleri virüse dayanıklıdır. Bu çeşitler anaç olarak kullanılıp bulaşık kalemler aşılanırsa aşı tutmaz, böylece yalnız sağlıklı bitkiler elde edilir. Sağlıklı bitkilerle bahçe tesisinden sonra, bu bitkiler polenle çiçeklerden bulaşabilirler.
3. KONUKÇULARI
Doğal odunsu konukçuları: kiraz, vişne, ceviz, zeytin, karaağaç (Ulmus sppj, huş (Betıda spp.), dişbudak (Fraxinus spp.), mürver (Sambucus spp.), kayın (Fagus spp.), ravent (Rheum spp.), kızılcık (Cornus florida), leylak (Syringa vulgaris).
4. MÜCADELESİ
- Virüsten ari sertifikalı üretim materyalleri kullanılmalıdır.
- Vejetasyon döneminde fidanlıklar kontrol edilerek belirti gösteren fidanlar ayıklanmalıdır.
Facebook'ta Yayınla>