KEÇİ YETİŞTİRİCİLİĞİ - Adnan BALCI - Ziraat Yüksek Mühendisi

Keçiler fiyatı yüksek olmayan kaba yemlerden kolayca yararlanan bakım ve beslenmeleri kolay, süt ve et verimiyle çiftçilerimizin gelir kaynağı olan hayvanlarımızdır.

Ülkemizde 8.300.000 kıl ve 700.000 de tiftik keçisi olmak üzere toplam 9 milyon civarında keçi mevcuttur. Bu hayvanlar gerek et, gerek süt, gerekse kıl ve tiftik üretiminde yetiştiricilerimize gelir sağlıyarak istenilen düzeyde üretilmemesine rağmen ülkemiz ve aile ekonomisine katkıda bulunmaktadırlar

KEÇİ IRKLARI:

A-SAANEN: Ülkemizde sütçü keçilerin ıslahında kullanılmış İsviçre kökenli bir ırktır. Canlı ağırlıkları keçilerde 50 Kg. Tekelerde 65-70 Kg. Dolayındadır. Mera ve çevre koşulları iyi olduğu ortamlarda 280 gün sağılır. Süt verimleri 700 kg. Civarındadır. Döl verimleri yüksek olup, ikiz ve üçüz doğum oranları fazladır.

Saanen keçileri kilis melezi keçilerle mclczlcncrck ( % 75 Saanen* %25 Kilis ) Beyaz yada krem renginde olan akkeçiler elde edilmiştir. Akkeçiler 290 gün sağılmakta 800 Kg. Civarında süt vermektedir.

B-NUBYA: Sudan'dan getirilmiş ülkemizdeki Kilis keçilerinin kökeni bu keçilerdir. Renkleri siyah, sarı, alaca olabilmektedir. Keçiler 35 kg. Tekeler 55 kg. Ağırlığındadır. Bu keçilerin döl verimleri yüksek olup, doğumdan sonra 10 ay sağılabilen Nubya keçileri 850-900 kg. Süt vermektedir.

C-MALTA KEÇİSİ: Nubya keçisi ile İspanyol mursiye keçisinin melezlemesi sonucu elde edilmiştir. Renkleri beyazdan siyaha kadar değişir. Altı ay süren laktasyon boyunca 400-500 kg. Süt vermektedir. Döl verimleri yüksek olup, bir doğumda 2-3 hatta 4-5 yavru vermektedirler.

D-KIL KEÇİSİ: Uzun süreden beri Anadolu’da yetişmekte olup, iklim ve çevre şartlarına uyum sağlamış, hastalık ve kötü çevre koşullarına dayanıklı, zayıf meralardan yararlanabilen kanaatkar hayvanlardır.

Renkleri genelde siyah olmakla birlikte kahverengi, kurşuni, açık sarı ve sarımsı hatta beyaz renkli olanlara rastlanır. Canlı ağırlıkları dişilerde 45 tekelerde 55 kg. dolayındadır.

Kıl keçileri 180-200 gün sağılır ve 70-100 kg. Süt verirler. 500-1000 gram kıl verimleri vardır. Son zamanlarda yapılan besi denemesinde kıl keçilerinin gelişme hızının oldukça yüksek olduğu ortaya çıkmıştır

E-ANKARA KEÇİSİ: Ülkemizde kara ikliminin hakim olduğu 800 metreden yüksek kuru ve yağışı az olan Orta Anadolu’da yetişmektedir. Ayrıca Mardin ve Siirt dolaylarında da yetişmektedir.

Renkleri genelde beyaz olup, Mardin ve Siirt'te siyah, kurşuni, sarı ve bej renkli Ankara keçilerine rastlanmaktadır. Bu bölgede boyamaya ihtiyaç duymadan doğal renkte battaniye gibi ürünler yapılabilmektedir.

Tiftik verimleri yaşa göre değişmekle birlikte dişilerde 1.5-2 kg. Tekelerde 3-4 kg. olmaktadır. Ankara keçisinin etleri kıl keçisine oranla daha lezzetli ve kalitelidir. Ayrıca kıl keçilerinde görülen koku bu keçilerde görülmez. Besiye alındığında randıman % 46-50 arasında olmakta sütü düşük olmasına rağmen oğlakların emdiğinden başka 20-25 kg. Süt vermektedirler.

F-KİLİS KEÇİSİ: Hatay,Gaziantep ve Urfa dolaylarında yetişen bu ırk Şam keçileri ile kıl keçilerinin melezlenmesi ile ortaya çıkmıştır. Sayıları tahminen 100 bin dolayında olup, vücut rengi genelde siyahtır. Ayrıca kırmızımtırak, beyaz ve gri lekeli olanlara rastlanır. Kulakları uzun ve sarkıktır.

Süt verimleri 200-350 kg. Sütteki yağ % 4.7 kıl verimi 500 gram dolayındadır. 100 keçiden 120-160 oğlak alınabilmektedir.

KEÇİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAKIM VE YöNETİM

Bakım ve yönetimin iyi kavranabilmesi için çeşitli çağ ve cinsiyetteki keçilere veriilen adların bilinmesi faydalı olacaktır. Bu terimler yöreden yöreye değişmektedir. OĞLAK: Doğum-6 ay yaşta bulunan erkek ve dişi keçi yavrularına denir. ÇEPİÇ: 7 Aydan l yaşma kadar olan erkek ve dişi keçilere denir. SEİS: l yaşından 2 yaşına kadar olan erkek keçilere denir. GEZDAN: l yaşından 2 yaşına kadar olan dişi keçilerdir. ANAÇ KEÇİ: 2 Yaşından büyük ve yavrulamış dişi keçilerdir. TEKE: 2 Yaşından büyük ve aşımda kullanılan erkek keçilere denir. ERKEÇ: 2 Yaşından büyük ve elenmiş erkek keçilerdir.

KEÇİLERDE ÇİFTLEŞME NE ZAMAN YAPILMAKTADIR:

Keçilerde koyunlar gibi mevsime bağlı kızgınlık gösteren hayvanlardır. Sonbaharda günü ışıklı sürelerinin, ışık yoğunluğunun ve hava sıcaklığının düşmesi ile kızgınlık gösterirler.

Teke Katım Zamanı; Keçilerin kızgınlık göstermesine, yeme, meraya ve pazarlama koşulları dikkate alınarak teke katımı yapılmalıdır. Aşım genellikle sonbaharda yapılır ve 1.5-2 ay sürer. Serbest aşımda teke başına 30-35 dişi, elde aşımda 60-90 dişi hayvan hesaplanmalıdır.

GEBELİK DöNEMİNDE KEÇİLERİN BESLENMESİ:

Gebeliğin başlarında keçilerde şok etkisi olan davranışlardan kaçınılmalıdır. Gebeliğin son iki ayında ise hacimli ve sulu yemler yerine yüksek proteinli konsantre yemler ve iyi kaliteli kuru çayır otu veya yonca otu vermek gerekir. Keçilerin düzenli olarak meraya çıkartılması ve gerekli hareket imkanının verilmesi zorunluluğu unutulmamalıdır, imkanımız varsa gebe keçileri diğerlerinden ayrı olarak işletme merkezine yakın yerlerde otlatmalıyız.

Doğum yaklaştıkça keçilere gösterilen özen daha çok arttırılmalıdır. Doğum yatarak olabileceği gibi ayaktada olabilir. Normal doğumda müdahale etmeden olayı seyretmek en doğru yoldur. Şayet herhangi bir zorluk varsa doğuma yardım edilmelidir.

DOÄžUMDAN SONRA OÄžLAKLARIN BAKIM VE BESLENMESÄ°:

Doğumdan sonra oğlakların ağız ve burunlarım temizleyerek rahat nefes almaları sağlanmalıdır. Göbek kordonu 3-4 parmak aşağıdan kesilerek tentürdiyot dökülmelidir.

Yeni doğan oğlaklara ilk 3-5 gün ağız sütü verilmelidir. Daha sonra oğlaklar ya anasının yanına bırakılarak doğal emzirme; yada biberon ve kova ile yapay emzirme uygulanır. Yapay emzirmede sütün ısısına dikkat edilmelidir. Sütün ısısı 35-38 c° olmalıdır. Oğlaklara verilecek süt yarım kilodan başlayarak 1.5-2 kg.’a kadar çıkabilir.ayrıca oğlaklara doğumdan birkaç gün sonra iyi kalitede kuru ot ve kesif yem verilmelidir. Süt içirme dönemi l O-12 hafta sürer.

İlk altı ayda normal büyüyen oğlaklar günde 110-200 gram ağırlık artışı olmaktadır, bu dönemde düzenli süt içirilmesinin yanında kaba ve kesif yemin büyük yararları vardır. Bu yemler rumen gelişimi için önemlidir. 15 günlükten sonra yalama taşları konmalı oğlaklar yeşil yem yeme ve hava almak için yakın meralara çıkarılmalıdır.

Oğlaklarda doğumun ilk aylarında beslenmenin yanısıra zorunlu bazı bakım işleri vardır. Bunlar numaralama, kastrasyon tırnak bakımı ve boynuz ve koku bezlerini köreltme işleridir.

Şayet boynuz ve koku bezleri köreltilecekse doğumdan 3-4 gün sonra boynuz düğmeleri üzerindeki kıllar kontrol edilir. Düzgün değilse hayvanın boynuzlu olduğu anlaşılır. Buraya sodyum veya potasyum hidroksitli çubuk sürülerek veya dağlayarak boynuz köreltilmelidir. Boynuzdan sonra daha üstte bulunan koku bezleri de dağlanmalıdır.Böylece erkek hayvanların aşımda koku yapmaları engellenmiş olur.

ERGİN KEÇİLERİN BESLENMESİ:

Keçiler diğer hayvanlara göre yem kaynaklarından daha iyi yararlanırlar. Sütçü keçiler gebeliğin ilk yansında eğer sağılmıyorsa sadece mera ve bir miktar kuru otla yetinebilir. Ancak gebeliğin ikinci yarısında keçiler hem yavruyu beslemek hem de bir sonraki laktasyona hazırlık yapmak durumundadır. Bunun için kuru ot ve taze otu ek olarak bir miktar kesif yem vermek yararlı olacaktır. Ancak aşırı beslemeden kaçınılmalıdır.

Doğumu izleyen ilk gün yeni doğum yapmış keçilere verilen kesif yem miktarı azaltılarak aşırı süt akışına engel olmak yerinde olacaktır. Ayrıca keçilerde ani yem değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Keçiler yeterli miktarda kaba ve kesif yem sağlanması durumunda yem tüketiminde seçici davranan hayvanlardır. Bu nedenle hayvanın yemi seçmemesi için kıyılarak yedirilmesi gerekmektedir.

KEÇİLERDE DAMIZLIK SEÇİMİ

Döl Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: İkiz doğmuş dişi ve erkek oğlaklara öncelik verilmelidir. Bunların anne ve babalarının da ikiz doğmuş olmalarına özen gösterilmelidir. Bu döl verimini azda olsa arttıracaktır.

İyi bakım ve beslenme koşullarında erken yaşta cinsel olgunluğa ulaşan doğdukları yılın aşım mevsiminde tekeye verilebilen oğlaklar damızlık olarak ayrılmalıdır. Aşım mevsimi başlangıcında kızgınlık gösteren hayvanların döl verimi fazla olmaktadır. Ayrıca kızgınlık mevsimleri uzun olan hayvanlar damızlıkta kullanılıp, iki yılda üç doğum yaptırılırsa bu hayvanlarında döl verimleri yüksek olmaktadır.

Süt Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Süt verimi dişilere özgü bir verim olduğundan erkek hayvanların seçimi zorlaşmaktadır. Erkeklerin öz ve üvey kardeşleri ile analarının verimine bakılarak seçimi yapılır. Ayrıca dış yapıya bakarak damızlık seçmede isabet oranım yükseltir.

Damızlığa ayrılan dişi hayvanlardan süt verimi az olanlar sürüden ayrılmalıdır. Süt verimi bakımından tekelerin değerlendirilmesinde döl kontrolünden da yararlanılmaktadır. Bu yöntemde tekeler döllerinin süt verimine göre değerlendirilirler.

Kayıt tutulmayan sürülerde hayvanın vücut yapısına bakarak süt verimi hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Süt keçilerinde vücut zarif yapılı, meme gelişmiş, memenin vücuda bağlantısı iyi, göğüs boşluğu solunum tipine uygun olarak uzun ve geniş hacimli, kemikler ince ve dokunulduğunda kolaylıkla hissedilebilecek şekildedir. Dış yapıya göre verimlerin tahmininde isabetin düşük olduğu unutulmamalıdır.

Et Verimi Bakımından Damızlık Seçimi: Hayvanların süt emme ve besi döneminde gelişme hızı fazla olanlara öncelik verilmelidir. Hızlı gelişen hayvanlar kesim ağırlığına daha kısa sürede ulaşırlar. Bunlar yavaş gelişenlere göre daha fazla birim ağırlık artışı için daha az yem tüketirler. Yani yemi daha iyi değerlendirirler.

Gelişme hızı yüksek oğlaklar içerisinde but, sırt ve bel bölgelerinin gelişmesi iyi olan, elle yakalandığında daha etli olduğu anlaşılanlar damızlık olarak ayrılmalıdır.

Keçi karkaslarında yağ genellikle vücut boşluklarında ve iç organlar etrafında birikmekte kas lifleri arasına dağılmamaktadır. Karkasın dış yüzeyinde yani deri altında yağ birikimi oldukça sınırlıdır. Kafkaslardaki yağ birikimi az, dağılımı dengeli mümkün olduğunca kas lifleri arasında yağ birikimi olan but, sırt, bel bölgeleri iyi gelişmiş oğlakların babaları et üretimi bakımından değerli damızlıklardır. Bu tekelerden mümkün olduğunca fazla yararlanılmalıdır.

Keçilerde Islah Çalışmaları: Ülkemizde yerli keçilerimizin veriminin arttırılması için ıslah çalışmaları yapılmaktadır. Ankara keçisinin tiftiğinin son yıllarda ekonomik değerinin azalması bu keçilerin et ve süt yönünde geliştirilmesi çalışmalarına neden olmuştur.

Ayrıca Saanen x Kilis melezi tekrar Saanenle melezlenerek Akkeçi elde edilmiştir. Birde Saanen x Kilis ile Akkeçi x Kilis melezlemesinden Çukurova süt keçisi elde edilmiştir.

Kıl Keçisinin veriminin arttırılması için bu keçiler Malta,Saanen, Beyaz ve Alaca Alman keçileri ve Akkeçi ile melezlenerek ıslah edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Saanen x Kıl F1 Malta x Kıl F1 melezi keçilerde de süt veriminde artış sağlanmıştır.

Saanen x Kıl ve Akkeçi x Kıl G1 melezleri kendi aralarında melezlenerek Toros Keçisi; Alman Alaca Keçisi x Kıl G1 melezlenerek Toros Alaca Keçisi elde edilmiştir.

Kıl Keçilerinin önerilen en önemli melezi Saanen x Kıl F1 ve G1 melezi olduğu söylenebilmektedir.

Facebook'ta Yayınla>
Soru / Yorum Eklemek İçin Tıklayınız
..:: Sorular / Yorumlar ::..
Yazan : Azime kaymak
Yazılış Tarihi : 30.06.2023 07:21:13
  Cepis eti neden kahvrengi olur
Cevap vermek için tıklayınız...
Cevaplama Tarihi : 12.05.2021 17:54:44 
Cevaplayan : Gökhan GöktaÅŸ 
Hocam salkım güvesi olabilir bir ziraat mühendisi gelip baksın salkım güvesi de çürütüyor
------------------------
Yazan : TUNCAY ŞİMŞEK
Yazılış Tarihi : 24.05.2020 14:31:05
  saanen keçi sütünü nereye satıyoruz etini kimler alıyor keçinin nelerden nasıl kazanıyoruz nerelere satıyoruz detaylı bilgi alabilirsem çok memnun olurum
Cevap vermek için tıklayınız...
------------------------
Yazan : Osman osmanoÄŸlu
Yazılış Tarihi : 5.01.2020 16:07:11
  DiÅŸileri 120 130 erkekleri 150 180 canlı ağırlığa ulaÅŸabilen honamlı ırkı keçilerden bahsedilmemiÅŸ bu keçiler daha cazip deÄŸilmidir
Cevap vermek için tıklayınız...
------------------------
Yazan : Taner ciftsuren
Yazılış Tarihi : 22.06.2017 01:00:11
  Saannne kecisi almak istiyorum 05428934925
Cevap vermek için tıklayınız...
------------------------
Yazan : durmuÅŸ varol
Yazılış Tarihi : 1.03.2017 19:16:48
  Merhabalar,ben manisa kula ilçesinde yaşıyorum.bu keçilerden almak istiyorum kaç kg.süt veriyor ve keçinin tanesi kaç tl dir.saygılar
Cevap vermek için tıklayınız...
------------------------

Soru veya Yorum Eklemek için Tıklayınız



Bu konuyla ilgili tüm soru ve yorumlar girmek için tıklayınız.



Ne? nedir? Nasıldır? Nasıl yapılır? Ne zaman yapılır?
Copyright - Tarım Kütüphanesi - 2007