1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Virüsün yol açmış olduğu hastalık "kısa boğum" ve "bulaşık soysuzlaşma" hastalığı olarak da bilinmektedir. Bu virüs yaklaşık 28-30 cm çapında, izometrik yapıda ve iki parçalı genoma sahiptir. Genom tek sarmal RNA'dan oluşur. Virüs asmalarda üç farklı tipte belirtiye yol açar. Bunlar sararma, damar bantlaşması ve deformasyon olarak gruplandırılır.
Yaprak belirtileri ilkbaharda erken dönemde gelişir ve vejetasyon boyunca devam eder, ancak yüksek sıcaklıklarda belirtiler maskelenir.
Virüs bulaşık kalem, anaçlar ve mekanik olarak taşınır. Ayrıca vektörü olan Kamalı nematodlardan Xiphinema index, X.italiae (Longidoridae) isimli nematodlarla taşınır.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Hastalığın asmalardaki etkisi çeşitlere göre değişmektedir. Amerikan asma türleri ve bunların melezleri bu virüse karşı herhangi bir dayanıklılık göstermezler. Bütün Vitis vinifera çeşitleri bu hastalığa karşı duyarlıdır.
Asmalarda kısa boğum dejenerasyonu GFLV'nin biyolojik olarak birbirinden farklı üç farklı izolatının neden olduğu üç tip belirti ile tanımlanır: Yelpaze yaprak (bulaşık soysuzlaşma-fanleaf), sarılık ve damar bantlaşması:GFLV ile bulaşık asmalar zayıf gelişir. Yapraklarda çeşitli şekil bozuklukları görülür; yaprak asimetrisi bozulur, yaprak ayası çukurlaşır ve kırışır, yaprakta diş sayısı artar. Bazen yaprak deformasyonu ile birlikte sarı benekler de görülebilir. Bu tip belirtilere GFLV'nin dışında diğer bazı nepovirus'lerin de yol açtığı bildirilmektedir.
Sarılık izolatlannın neden olduğu sarı mozaik, asmalarda ilkbaharda erken dönemde gelişir ve asmanın bütün vejetatif organlarını (yapraklar, taze sürgün uçlan, sülükler ve salkım taslaktan) etkiler. Yapraklarda birkaç sarı benek, halka ve çizgiden oluşan belirtiler görülebildiği gibi, damar aralarında çeşitli büyüklüklerde beneklerden başlayarak yaprağın tümüyle sararmasına kadar değişen belirtiler görülür.
Sürgünler anormal dallanır; çift boğum, farklı uzunluklarda veya aşın derecede kısa boğum aralan, yassılaşma ve zigzag gelişmeler görülür (Şekil 173g). Salkım sayısı azalır ve salkımlar küçülür, meyve tutumunda azalma, İrili ufaklı tane tutumu ve düzensiz olgunlaşma görülür.
Bulaşık asmalar ilkbaharda uzaktan fark edilebilir. Salkımlar normalden küçüktür ve meyveler irili ufaklı gelişir. Sıcak bölgelerde yazın gelişen yapraklar normal yeşil renkli iken, ilkbaharda açan yapraklar yazın beyazlaşır ve erkenden dökülme eğilimi gösterir.
Damar bantlaşması izolatının neden olduğu belirtiler yapraklardaki belirtilerinin dışında yukarda açıklanan diğer iki farklı izolatın belirtileri ile aynıdır.
3. KONUKÇULARI
GFLV'nin konukçusu bütün V. vinifera ve Amerikan asma türleri ile bunların melezleridir. Virüsün asma dışında odunsu konukçusu bilinmemektedir.
4. MÜCADELESİ
- Virüsten ari sertfıkalı üretim materyali kullanılmalıdır.
- GFLV, vektörü olan nematodlarla (Xiphinema index, K.italiae) taşındığı için, yeni bağlar, bu nematodlarla bulaşık olmayan topraklarda kurulmalıdır.
- Bu hastalıkla bulaşık eski bağlar söküldükten sonra, aynı yerde yeni bağ tesis etmek için, nematod vektörlerden temizlenmesi amacıyla, en az 3 yıl süreyle tahıl gibi konukçusu olmayan bitkiler yetiştirilmelidir.
- Vektörleri ile ilgili alınacak tedbirler "Kamalı nematodlar Xiphinema spp. Zirai Mücadele Teknik Talimatı" doğrultusunda yapılmalıdır.
Facebook'ta Yayınla>