Yaş tayinin önemi: özellikle sığır besiciliği yapan bir işletme sahibi yada işletme için sığır satın alacak olan yetkili, satın alacağı sığırın yaşını bilmesi gerekir. Besiye alınan sığırın yaşı, sığırn besi döneminde kazanacağı canlı ağırlık artışını, yemden yararlanma kabiliyetini ve yaşama gücünü olumlu yada olumsuz yönde etkiler. Ayrıca kesim ağırlığına ulaşmış sığırları toptan satın alan toptancı kasaplar, kombine ve entegre et tesisi sahipleri de satın alacakları sığırların yaşlarını tayin ettirmelidirler. Çünkü sığırın yaşı karkas kalitesine yansır. Kaliteli karkaslar genç sığırlardan elde edilir. Sığırın yaşı, bu sığırdan elde edilecek olan karkas iyi bir göstergedir.
Kesici dişlerden yaş tayini: Sığırlarda kesici dişler ön, I. orta, II. orta ve son kesiciler diye isimlendirilirler. Sığırlarda kesici dişlere bakarak yaş tayini yapılırken hayvanın ırkı, cinsi gelişme ve bakım durumu önem taşır. Yerli ırklarımız kültür ırklarına nazaran daha geç gelişir. Kesici dişler yalnız alt çenede bulunur. Alt çenede 4 tane sağda 4 tane de solda olmak üzere toplam 8 tane kesici diş mevcuttur. Üst çenede kesici dişler yoktur. Sığırlarda kesici dişlere bakarak yaş tayini, kesici süt dişlerinin yerine kalıcı dişlerin çıkmasından, yani dişlerin değişmesinden, dişlerde meydana gelen aşınmalar ve diş yüzeylerinde aşınma nedeni ile ortaya çıkan şekil değişikliklerinden yararlanılarak yapılır.
Kesici süt dişleri: Kalıcı dişlere nazaran daha beyaz renkte, taç kısımları kürek ve yelpaze şeklinde, boyunları biraz daha kısa ve dar, diş yuvasına sıkı sıkıya oturmamış olduklarından parmak ucu ile dokunulduğunda adeta düşecekmiş gibi sallanır.
Kesici kalıcı dişleri: Kesici süt dişlerine göre daha kirli beyaz renkte, taç kısımları daha büyük ve yelpaze şeklinde, boyunları kısa ve daha geniş, diş yuvasına sıkı sıkıya oturmuştur.
Kesici dişlere bakarak yaş tayini 3 dönem içerisinde incelenirse oldukça güvenli bir şekilde yaş tayini yapılır.
A) 1 yaş 6 aya kadarki dönem: 1,5 yaşa kadar olan bu dönemde sığırın ağzındaki tüm kesici dişler süt dişidir.
* 3 aylık sığırlarda: Son kesiciler diş yayı seviyesine ulaşmışlardır.
* 4 aylık sığırlarda: ön ve I. orta kesiciler aşınmaya başlamıştır.
* 1 yaşındakilerde: ön kesiciler tamamen aşınmıştır.
* 1 yaş 6 aylılarda: Taçlar küçülmüş, dişlerin kökleri meydana çıkmıştır.
B) 1 yaş ile 9 ay ile 5 yaş arası dönem: En güvenilir bir şekilde yaş tayinin yapıldığı bir dönemdir. Çünkü kesici süt dişlerinin yerine kalıcı kesiciler bu dönemde çıkar ve süt dişi ile kalıcı dişi ayırt edebilen alışkın bir göz kolaylıkla güvenilir bir şekilde yaş tayini yapabilir.
* 1 yaş 9 aylıklarda: ön kesici süt dişleri düşer
* 2 yaşındakilerde: ön kalıcı dişler çıkmıştır ve diş yayı seviyesine ulaşmışlardır. 2 yaşındaki bir sığırın ağzında 2 tane (sağ ve solda olmak üzere) kalıcı kesici diş mevcuttur.
* 2 yaş 6 aylıklarda: I. orta kesici süt dişleri düşmek üzere veya düşmüşlerdir.
* 3 yaşındakilerde: I. orta kalıcı dişler çıkmıştır ve diş yayı seviyesine ulaşmışlardır. 3 yaşındaki bir sığırın ağzında 4 tane (sağ ve solda olmak üzere) kalıcı kesici diş bulunur.
* 3 yaş 6 aylıklarda: II. orta kesici süt dişleri düşmek üzere veya düşmüşlerdir.
* 4 yaşındakilerde: II. orta kesiciler çıkmıştır ve diş yayı seviyesine ulaşmışlardır. Dört yaşındaki bir sığırın ağzında 6 tane (sağ ve solda olmak üzere) kalıcı kesici diş vardır.
* 4 yaş 6 aylıklarda: Son kesici süt dişleri düşmek üzere veya düşmüşlerdir.
* 5 yaşındakilerde: Son kalıcı kesiciler çıkmış ve normal boylarına ulaşmışlardır. Beş yaşındaki bir sığırın ağzında 8 tane kalıcı kesici diş mevcut olup, ağzında hiç kesici süt dişi yoktur.
1 yaş 9 ay ile 5 yaş arası bu dönemde kesici dişler belli zamanlarda değişse de bazı ırklarda birkaç ay erken, diğerlerinde daha geç kalabilir. Kesif yemle beslenen sığırların dişleri, kaba yemlerle beslenenlere oranla biraz daha erken düşer ve daha çabuk aşınır. Bu nedenle yaş tayininde ırk ve beslenme durumu göz önünde bulundurulmalıdır.
C) 5 yaş 6 aydan sonraki dönem: Bu dönemde kalıcı kesici dişlerin kenarları ve diş yüzeylerinde meydana gelecek aşınmalara bakarak yaş tayini yapılır.
* 5 yaş 6 ay- 6 yaş: Bu yaşlar arasında son kalıcı kesici dişlerin ön kenarı bütün uzunluğunca ve ön kesicilerin dile bakan yüzleri yarıya kadar aşınmıştır.
* 7 yaş: ön kesiciler tamamen aşınmıştır. I. ve II. orta kesicilerin dile bakan yüzlerinde aşınma diş yüzünün yarısına kadar ilerlemiştir.
* 8 yaş: I. orta kesicilerin dile bakan yüzü tamamen aşınmıştır.
* 9 yaş: II. orta kesicilerin dile bakan yüzü tamamen aşınmıştır.
* 10 yaş: ön ve orta kesicilerde aşınma yüzü dört köşe olur. Ve aynı zamanda bu yaşta bazen diş yıldızı çıkar ve görülür.
* 12 yaş: Kesici dişlerin aşınma yüzü yuvarlaklaşmaya başlar.
* 14 yaş: ön ve orta kesicilerin taç kısımları tamamen aşınmıştır. Sadece son kesicilerin taç kısımlarında aşınma tam değildir.
* 15 yaş: Kesici dişler yuvarlar ve küçük birer diş haline gelirler. Bu durum ön kesicilerde, daha sonra da diğer kesicilerde gödülür.
Facebook'ta Yayınla>